ปัญหาการเข้าถึงยาของประชากรไทยเป็นปัญหาที่มีการพูดคุยกันมาอย่างยาวนาน จนกระทั่งมีการจัดตั้งสมัชชาสุขภาพแห่งชาติขึ้น เพื่อรับฟังความคิดเห็นของทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง โดยมีคณะอนุกรรมการซึ่งเป็นที่ยอมรับของทุกภาคส่วนเป็นผู้ดำเนินงานเพื่อให้ได้มาซึ่งแผนปฏิบัติการฯ ทั้งนี้ เพื่อให้แผนนี้เป็นไปอย่างเป็นรูปธรรมและต่อเนื่อง ล่าสุดสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และแผนงานคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ (คคส.) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) จึงได้จัดแถลงข่าว ‘จับหัวใจ 6 แผนปฏิบัติการเคลื่อนยุทธศาสตร์เข้าถึงยาถ้วนหน้า’ หลังจากเปิดเวทีรับฟังความเห็นต่อแผนปฏิบัติการของประชากรไทย จากหน่วยงานภาครัฐและเอกชน นักวิชาการ เพื่อให้ประเทศมียาที่จำเป็นใช้อย่างทั่วถึง ทันการณ์และสามารถพึ่งตนเองได้ รวมถึงส่งเสริมการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ การแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้าน และการแพทย์ทางเลือกด้วย
นพ.ชาตรี เจริญศิริ รองเลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ กล่าวถึงที่มาของร่างแผนปฏิบัติการตามยุทธศาสตร์เข้าถึงยาถ้วนหน้าของประชากรไทย 5 ปี (2554-2558) ว่าเป็นผลมาจากมติในสมัชชาสุขภาพแห่งชาติปี 2551 ที่เห็นชอบยุทธศาสตร์การเข้าถึงยาถ้วนหน้าของประชากรไทย ซึ่งสภาเภสัชกรรม กลุ่มศึกษาปัญหายา (กศย.) มูลนิธิเข้าถึงเอดส์ (แอคเซส) มูลนิธิเภสัชชนบท (มภช.) เครือข่ายผู้ติดเชื้อเอชไอวี/เอดส์ ประเทศไทย (คอท.) แผนงานคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (คคส.) หน่วยปฏิบัติการวิจัยเภสัชศาสตร์สังคม คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เสนอประเด็นนี้เข้ามา และสมาชิกสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ซึ่งมาจากผู้แทนกลุ่มเครือข่ายต่าง ๆ กว่า 178 กลุ่มเครือข่าย จำนวนทั้งสิ้น 1,620 คน ได้ให้ความเห็นชอบ จากนั้นเรื่องนี้ได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (คสช.) เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2551 และคณะรัฐมนตรีผ่านความเห็นชอบเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2552 หลังจากนั้น สช. ได้ตั้งคณะกรรมการยกร่างแผนปฏิบัติการฯ ซึ่งมีทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องร่วมเป็นกรรมการ ขณะนี้ได้ยกร่างเสร็จเรียบร้อยแล้ว
ขณะนี้ถือว่าเป็นมิติใหม่ของการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะอย่างเป็นระบบ เริ่มตั้งแต่การพัฒนานโยบายโดยผ่านกระบวนการที่เรียกว่าสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เพื่อขับเคลื่อนนโยบายอย่างมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ปัจจุบันจึงผ่านกระบวนการออกมาเป็นมติสมัชชาครั้งที่ 1 ซึ่งมตินี้กว่าจะได้มานั้นมีการระดมความคิดเห็นและหารือกันมาอย่างยาวนาน ทั้งในภาคธุรกิจยา ประชาสังคม องค์กรที่รับผิดชอบในเรื่องยา เมื่อมติออกมาแล้วได้ดำเนินการต่อโดยคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติได้ทำตามสิ่งที่เป็นมติของสมัชชาที่มาจากทุกภาคส่วน จากนั้นได้นำเสนอยุทธศาสตร์ต่อคณะรัฐมนตรีและได้รับการเห็นชอบ ฉะนั้นเมื่อมียุทธศาสตร์ออกมาก็เข้าสู่กระบวนการขับเคลื่อน ซึ่งได้จัดให้มีคณะกรรมการจัดทำแผนปฏิบัติการฯ ขึ้น และอนุกรรมการได้จัดให้มียุทธศาสตร์ 7 ยุทธศาสตร์ รับผิดชอบโดยคณะอนุกรรมการทั้งหมด 4 ชุด จากนั้นก็หาข้อสรุปที่เป็นประโยชน์ เช่น แผนปฏิบัติการเรื่องของราคายา เพราะราคายาในประเทศไทยค่อนข้างมีราคาแพง มีการผูกขาดยา ดังนั้น ประเทศไทยจึงมีความจำเป็นที่จะต้องหาหนทางที่จะทำให้ระบบสุขภาพยังคงอยู่ได้ ไม่ว่าจะเป็นหลักประกันสุขภาพ ประกันสังคม หรือระบบสวัสดิการข้าราชการ เพราะหากยาแพงมากจะไม่สามารถจัดหายาได้ ประชาชนต้องจ่ายด้วยตนเอง เกิดความไม่เข้าใจหรือมีผู้เสียผลประโยชน์เกิดขึ้น นอกจากนี้ จากประสบการณ์ในการทำงานที่ผ่านมาพบว่า ข้าราชการมีข้อจำกัดในการทำงานบางอย่าง จึงอาจทำให้การทำงานบางอย่างค่อนข้างช้าหรือไม่สามารถทำได้ ฉะนั้น หากหลาย ๆ ฝ่ายมาทำงานร่วมกัน ความเป็นไปได้ที่เรื่องที่ทำจะสำเร็จก็มีมากขึ้น และเมื่อได้แผนปฏิบัติการแล้ว ในแผนปฏิบัติการจะมียุทธศาสตร์ย่อย จากนั้นก็นำไปปฏิบัติ โดยสำนักงานสุขภาพแห่งชาติ หรือ สช. จะติดตามการทำงานของคณะอนุกรรมการเป็นระยะ ๆ แล้วนำเข้าที่ประชุมเพื่อติดตามผลงานที่ได้ทำที่ผ่านมา กระบวนการเหล่านี้จะทำให้เกิดความเข้าใจจริง ๆ ในการแก้ไขปัญหา และพื้นฐานเหล่านี้จะเป็นการพัฒนายา รวมถึงเรื่องอื่น ๆ ด้วย