การสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยด้วยการบูรณาการอย่างมีส่วนร่วม

สมัชชาสุขภาพแห่งชาติครั้งที่เก้า
ได้พิจารณารายงานเรื่องการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยด้วยการบูรณาการอย่างมีส่วนร่วม
รับทราบ ว่า เด็กปฐมวัยซึ่งหมายถึงเด็กแรกเกิดถึงก่อนอายุครบ ๖ ปีบริบูรณ์ และหมายรวมถึงทารกในครรภ์มารดานั้นเป็นช่วงแรกของชีวิตมีความสำคัญมากในการพัฒนาคุณภาพพื้นฐานของชีวิตและศักยภาพของคน
ตระหนัก ว่า การสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัย ต้องเริ่มตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดาจนกระทั่งเด็กเติบโต ด้วยการให้โภชนาการที่ดีในหญิงตั้งครรภ์หรือตั้งแต่ก่อนตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร ทารก และเด็กทั้งอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน เพียงพอ และหลากหลายรวมทั้งการเสริมสารอาหารที่สำคัญในรูปของยา ได้แก่ ธาตุเหล็ก ไอโอดีน และกรดโฟลิกการเลี้ยงดูที่เหมาะสม อันประกอบด้วยหลายมิติ เช่น การเล่นและการอ่านที่สมวัย และการฝึกวินัยเชิงบวก เป็นต้น การจัดสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย เอื้อต่อการเจริญเติบโต การเรียนรู้ และการพัฒนาทักษะทางร่างกายและจิตใจ เพื่อให้เด็กมีการเจริญเติบโตเต็มศักยภาพและมีพัฒนาการสมวัยทั้งด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์ และสังคม
กังวล ว่า เด็กไทยมากกว่าครึ่งอยู่ในภาวะเสี่ยงหรือมีปัญหาด้านโภชนาการทั้งขาดสารอาหารและอ้วน ปัญหาพัฒนาการไม่สมวัย ปัญหาการมีพฤติกรรมไม่เหมาะสม ซึ่งจะมีผลต่อสุขภาวะนำไปสู่ประสิทธิภาพการทำงานผลิตภาพต่ำ รายได้น้อย ค่ารักษาพยาบาลเพิ่มขึ้น ซึ่งส่งผลต่อเศรษฐกิจและการพัฒนาประเทศ และมีเด็กไทยอีกจำนวนไม่น้อย ถูกทอดทิ้ง ถูกกระทำการรุนแรง และขาดโอกาสในการเข้าถึงระบบบริการและสวัสดิการที่จำเป็น
เห็นว่า การสร้างเสริมสุขภาวะของเด็กปฐมวัยจำเป็นต้องอาศัยการขับเคลื่อนทั้งระดับองค์กรและระดับเครือข่าย ทั้งในระดับครอบครัว ชุมชน และสังคม ผ่านการประสานความร่วมมือของหน่วยงานและเครือข่ายทุกระดับตั้งแต่พื้นที่ เขตจังหวัด และเขตสุขภาพเพื่อประชาชน เพื่อขับเคลื่อนวาระการสร้างเสริมสุขภาวะของเด็กปฐมวัยให้เป็นนโยบายสาธารณะที่มีแนวปฏิบัติและเป้าหมายร่วมกันผ่านการบูรณาการอย่างมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน
ตระหนัก ว่า คณะกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเด็กและเยาวชนแห่งชาติ (กดยช.) เป็นกลไกระดับชาติ และคณะอนุกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเด็กปฐมวัยระดับจังหวัด / กรุงเทพมหานคร เป็นกลไกระดับจังหวัด ที่มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนการดำเนินงานเพื่อสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยอย่างต่อเนื่อง ผ่านการสร้างความมีส่วนร่วมของหน่วยงานและเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง
เห็นว่า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หน่วยงานภาครัฐเครือข่ายภาควิชาการ ภาคเอกชนและประชาสังคมเป็นจำนวนมาก ทำงานเกี่ยวข้องกับการสร้างเสริมสุขภาวะของเด็กปฐมวัยทั้งในแง่การสร้างเสริมสุขภาวะเด็กรายบุคคลและการจัดการปัจจัยแวดล้อมที่มีผลต่อสุขภาวะของเด็ก
ตระหนัก ว่า การดำเนินงานตามแผนงาน/ยุทธศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับเด็กปฐมวัยนั้น จำเป็นต้องมีการกำกับติดตามประเมินผลการดำเนินงานที่ชัดเจนเพื่อให้บรรลุเป้าหมายในการพัฒนาศักยภาพของเด็กปฐมวัยทั้งกาย จิต ปัญญาและสังคม ด้วยการสร้างและจัดการความรู้ การสื่อสารสังคม
ชื่นชม หลักการในธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ ๒ ที่ระบุถึงกระบวนการพัฒนานโยบายสาธารณะทุกระดับนำแนวทาง "ทุกนโยบายห่วงใยสุขภาพ" ไปบูรณาการสู่การปฏิบัติให้บังเกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม ทั้งการใช้ศักยภาพของทุกภาคส่วนในทุกระดับเพื่อการขับเคลื่อนนโยบาย สมัชชาสุขภาพจังหวัด/ประเด็น การสร้างธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ รวมทั้งการขับเคลื่อนของภาคีเครือข่ายตามฉันทมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ๗.๑ เรื่องการพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อบูรณาการกลไกคุ้มครองเด็ก เยาวชน และครอบครัวจากปัจจัยเสี่ยง

จึงมีมติดังต่อไปนี้
๑. ขอให้คณะกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเด็กและเยาวชนแห่งชาติ (กดยช.) ดำเนินการ
๑.๑ ส่งเสริมและกำกับติดตามให้หญิงตั้งครรภ์และเด็กปฐมวัยได้รับสิทธิประโยชน์ตามนโยบายและแนวทางที่ (ร่าง) รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ....กำหนด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สิทธิประโยชน์ด้านส่งเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัย
๑.๒ กำหนดให้เครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัด ร่วมเป็นคณะอนุกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเด็กปฐมวัยระดับจังหวัด/กรุงเทพมหานคร
๑.๓ หาแนวทางสนับสนุนการมีส่วนร่วมของภาคเอกชน ในการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัย
๒. ขอให้เครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัด ดำเนินการ
๒.๑ ร่วมกับคณะอนุกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเด็กปฐมวัยระดับจังหวัด/กรุงเทพมหานครสนับสนุนการทำงานในพื้นที่ เพื่อให้เกิดเป้าหมายร่วมกันในการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัย
๒.๒ ประสานและผลักดันให้ประเด็นการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยกำหนดไว้ในธรรมนูญสุขภาพพื้นที่
๓. ขอให้กระทรวงสาธารณสุข โดยกรมอนามัยเป็นหน่วยงานหลักร่วมกับกระทรวงมหาดไทยกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กระทรวงแรงงาน สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) หน่วยงานและภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน
๓.๑ จัดทำแนวทางปฏิบัติในการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยให้แล้วเสร็จภายใน ๑ ปี
๓.๒ พัฒนาเครื่องมือเพื่อรวบรวมข้อมูลเด็กปฐมวัยรายบุคคลด้านสุขภาพ การเจริญเติบโต และพัฒนาการสำหรับนำไปใช้และส่งต่อข้อมูลระหว่างครอบครัวสถานบริการสาธารณสุข และสถานพัฒนาเด็กปฐมวัย อย่างต่อเนื่อง และส่งต่อข้อมูลไปสู่การพัฒนาเด็กวัยเรียน
๓.๓ นำแนวปฏิบัติดังกล่าวใน ๓.๑ ไปขับเคลื่อนให้เกิดเป็นรูปธรรม
๔. ขอให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสนับสนุนให้เกิดนโยบาย แผนงานมาตรการ ด้วยการสร้างการมีส่วนร่วมของครอบครัว ชุมชน ภาควิชาการและภาคเอกชนโดยใช้งบประมาณที่มีอยู่ในท้องถิ่นหนุนเสริม เช่น กองทุนหลักประกันสุขภาพระดับท้องถิ่น/พื้นที่และกองทุนอื่น ๆ เพื่อสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยในระดับพื้นที่รวมถึงการจัดการปัจจัยที่มีผลต่อสุขภาวะเด็กปฐมวัย
๕. ขอให้สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) กรมประชาสัมพันธ์ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งในระดับสื่อสารสาธารณะและสื่อสารระดับท้องถิ่น สื่อสารสร้างความตระหนักรู้ต่อสาธารณะ เพื่อให้เห็นความสำคัญและการมีส่วนร่วมในการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัย
๖. ขอให้สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ร่วมกับ สถาบันการศึกษา และหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องสนับสนุนการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยด้วยการบูรณาการอย่างมีส่วนร่วม เพื่อนำองค์ความรู้ไปสู่การสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัย
๗. ขอให้เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติรายงานความก้าวหน้าต่อสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ ๑๑


สามารถดาวน์โหลดเอกสาร การสร้างเสริมสุขภาวะเด็กปฐมวัยด้วยการบูรณาการอย่างมีส่วนร่วม ได้ที่
เอกสากหลัก
http://www.samatcha.org/nha/cms/files/menu_content_files/31/68/203/395/395_20161115021411.doc
เอกสารหลัก/ภาคผนวก
http://www.samatcha.org/nha/cms/files/menu_content_files/31/68/203/396/396_20161115021436.doc
ร่างมติ
http://www.samatcha.org/nha/cms/files/menu_content_files/31/68/203/397/397_20161115021506.doc

สามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
http://www.samatcha.org/