“เรียนท่านประธานสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ผมไม่รู้จะเรียกว่าท่านหรือคุณหรือเพื่อน เพราะเป็นเพื่อนกันมาตั้งแต่เด็ก ตั้งแต่มัธยมต้น มัธยมปลาย จนจบโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษาด้วยกันและก็เป็นเพื่อนสนิทกับภรรยาของผม เจอครั้งแรก ชื่อนี้ก็แปลก เท่ากับชื่อผมก็แปลกนะ มองหน้าศิรินาก็ไม่แก่ คนอายุ 68 มาหน้าแก่ ผมก็นึกถึงตัวเองก็หน้าไม่แก่ ก็ไม่ได้พูดถึง กลัวจะจำผิด กลับไปบ้าน ก็เลยถามภรรยาว่า พี่ศิรินานี่เพื่อนเราใช่มั้ยเนี่ย เค้าก็บอกไปพบอะไรมา ผมก็บอกไปพบศิรินาที่ไม่แก่ วันนี้ก็เลยนั่งคุยกันบอกขอประทานโทษวันแรกที่เจอกันผมพูดน้อยไปหน่อยเพราะว่ากลัวจะทักคนผิด ท่านเลขาธิการ ท่านนายแพทย์อำพล และก็กราบเรียนท่านอาจารย์ นายแพทย์ประเวศ วะสีที่เคารพอย่างสูงครับ ผมก่อนเข้ามาก็ถือโอกาสเดินดูบอร์ด ก็เห็นภาพท่านอดีตนายกรัฐมนตรีอานันท์ ปัญญารชุน ซึ่งก็เป็นญาติผู้ใหญ่ของผม และภาพคุณหมอประเวศ ก็สำนึกได้ว่าสิ่งที่เกิดขึ้นมาและดำรงอยู่เนี่ย เกิดจากสติปัญญาความคิด ความหวังดีของท่านผู้ใหญ่หลายๆท่าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งท่านนายกอานันท์กับคุณหมอประเวศ ก็กราบขอบพระคุณในฐานะที่เป็นคนรุ่น ไม่ใช่รุ่นใหม่ รุ่นที่ตามขึ้นมา ในความคิดริเริ่มที่ดี และผมก็เชื่อว่าพวกเราคงจะนำพาสิ่งเหล่านี้ไปข้างหน้าเรื่อยๆ อย่างมั่นคง ยั่งยืนและก็เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม


ผมเข้ามาในห้องนี้ก็จัดว่ามีคนมากพอสมควร ก็เห็นป้ายชื่อเยอะแยะเลย ก็พยายามอ่านเท่าที่จะอ่านได้ ก็พบความหลากหลายมากเลย เช่นเดียวกับข้างนอกก็พบความหลากหลายมากกว่าที่ผมคิดเยอะมาก ทำให้ผมต้องถามตัวเอง ในฐานะที่ผม วันนี้เป็นนักการเมือง ผมผู้ที่อยู่ในสภาผู้แทนราษฎรว่า เอ๊ะ สภาผู้แทนราษฎรของเราเนี่ย จริงๆแล้วเนี่ยมีตัวแทนหลากหลายอย่างนี้หรือเปล่า ถ้ามี ซึ่งมันก็คงจะมีโดยทฤษฎี สิ่งที่มันเข้ามาในสภาเนี่ยมันได้สะท้อนความต้องการ และก็ปัญหาของสังคม ของประชาชนซึ่งเป็นเจ้าของประเทศ และก็มีสิทธิที่จะแสดงความคิดเห็นอย่างนั้น หรือเปล่า หรือเรากำลังถกเถียงเรื่องไร้สาระ หรือไม่ ผมก็หวังว่าที่ประชุมแห่งนี้ในหลายๆเรื่องจะไม่ทำแบบสภาของพวกผม แต่ไม่ได้แปลว่าสภาผู้แทนราษฎรหรือวุฒิสภาก็จะไม่มีนะ ผมไม่ได้พูดขนาดนั้น แต่มันก็จะมีสิ่งไม่สมบูรณ์อยู่เสมอในทุกหนทุกแห่ง อะไรดี เช่นการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ซึ่งแปลว่าทุกคนมีสิทธิ มีความเสมอภาค มีความเท่าเทียม มีสถานที่ที่มาแลกเปลี่ยน อันนี้คงเป็นสิ่งดี ก็ทำตามก็แล้วกัน แต่สิ่งที่สะท้อนความหลากหลาย ผมยัง Question ตัวเอง ผมก็หวังว่าในเมื่อองค์ประกอบของสมัชชาเกื้อหนุนให้เป็นอย่างนี้ ท่านก็ควรจะใช้สิ่งที่ท่านมี คือ ภาษาอังกฤษเค้าเรียกว่า Basification ให้มันเกิดประโยชน์จริงๆ เมื่อกี้ผมเรียนคุณหมอบอกว่า คุณหมอ ผมรู้สึกมัน ภาษาอังกฤษไปบ้างละกัน Very Broad มันกว้างมากเลยเนี่ย สิ่งที่ผมเห็นเนี่ย มันกว้างจนผมตกใจว่า Focus เนี่ย ความเน้น ความลึกเนี่ยมันมีหรือเปล่า เวลามันกว้างมากๆเนี่ย มันก็เริ่มกินเนื้อที่เยอะ ก็ไม่แน่ใจว่ามันจะไปเหลื่อมทับกับคนอื่น องค์กรอื่น รูปแบบอื่นที่เค้าก็บอกว่าหวังดีเหมือนกันหรือเปล่า และถ้ามันไปทาบกับสิ่งเหล่านั้น มันจะมีปัญหาไหม บางทีเราก็พูดกันว่าซ้ำได้ แต่ห้ามซ้อน ซ้อนได้ห้ามซ้ำ ซ้ำได้ห้ามซ้อนก็แปลว่า ช่วยกันทำ พื้นที่มันกว้าง ส่วนซ้อนได้ห้ามซ้ำ ทำในแต่ละเลเวลของเทคโนโลยีหรือของอะไรก็ตามที

วันนี้ผมก็ถือโอกาสมาฝากเรียนท่านว่าในมุมมองของคนที่ทำงานเป็น Technocrat มาก่อน เป็นอธิบดี ผมอาจเป็นอธิบดีที่ยาวนานที่สุดในประเทศไทยมั้ง คือเป็นอธิบดีที่อาจอายุไม่ครบ เป็นอธิบดีหลักเนี่ย 3 กรม อธิบดีที่ไม่ใช่กรมหลักเป็นสั้นๆอีก 4 กรม ผมเนี่ย 7 กรมนะ 15 ปี ก็ถือว่ารู้แล้ว ไม่ใช่แปลว่าพระอยู่หลายวัด แต่ว่าเห็นมาก อยู่มากสัมผัสมาก ทีนี้กลับมาเรื่องของเรา เพราะว่าไม่อยากให้ผมพูดยาว ซึ่งผมก็ไม่อยากพูดยาว ผมเป็นนักวิชาการ นักวิชาการย่อมรู้ในสิ่งที่ตนไม่รู้มากกว่าสิ่งที่ตนรู้ เพราะฉะนั้นผมจะพูดเฉพาะสิ่งที่ผมรู้ ในสิ่งที่ผมสนใจและก็เป็นหน้าที่ของผมในวันนี้ ในฐานะรองนายกรัฐมนตรีที่มาช่วยดูสำนักงานและก็ดูกระทรวงสาธารณะสุขด้วยนะครับ ที่จริงผมอยากจะพูดในเรื่องเกี่ยวกับที่ผมรู้น้อยเสียด้วยซ้ำไปคือเรื่องทางด้านสาธารณะสุข แต่เพราะมาเห็นงานในครั้งนี้ทำให้คิดอยากจะพูดในเรื่องอื่นด้วยคือเรื่องของสิ่งแวดล้อม แล้วผมก็อาจจะไปจบที่..ที่เขาเรียกกันว่าสภาวะของความเป็นสุข ผมจะสะท้อนความคิดของผม เพราะท่านเชิญผมมาพูด เชิญผมมาบรรยาย มาปาฐกถา เวลาเขาเชิญคนมาบรรยายหรือปาฐกถาเขาเชิญคนๆนั้นมาพูดว่าเขาคิดอย่างไร ถูกหรือผิดอีกเรื่องหนึ่ง ชอบหรือไม่ก็อีกเรื่องหนึ่งนะครับ ผมไม่ได้มาให้นโยบายอะไรนะครับ เพราะฉนั้นถ้าผมพูดขัดหูคิดเสียว่าเขามองของเขาอย่างนี้ ผมอยากจะอธิบายคร่าวๆว่าในมุมของผม วันนี้มาพูดในเรื่องที่มีคำว่าชาติอยู่ข้างหลัง คือสุขภาพแห่งชาติ ผมจะเริ่มอธิบายคร่าวๆว่าผมรู้สึกอย่างไรกับคำว่าชาติ ในทัศนะของผม คำว่าชาติประกอบด้วยคนกับแผ่นดิน ผมให้ความสำคัญกับคนมากกว่าแผ่นดิน เพราะหากมองย้องไปเมื่อสองถึงสามพันปีท่านจะเห็นว่ามีการรบ ฆ่าฟันกัน ประเทศยิวหายไปจากโลกหลายพันปี แต่คนยิวไม่เคยหายไปเลย อีกหลายพันปีกลับกลายเป็นประเทศอิสราเอล เช่นเดียวกับคู่รักของประเทศอิสราเอลคือปาเรสไตน์ ก็เข้าๆออกๆ แต่วันหนึ่งก็กลายเป็นประเทศ ผมพูดขึ้นมาเพื่อให้เห็นว่าความเป็นประเทศชาติ ความเป็นคนเป็นการดำรงอยู่เป็นตัวชาติที่แท้จริงในทัศนะของตัวผม ซึงคนที่ว่านี้หมายถึงตัวคน อัตลักษณ์ ขนบธรรมเนียนประเพณี ภาษา ตัวหนังสือ เพราะฉนั้นสมัยก่อนรบกันไม่ว่าเรารบกับใคร รบชนะแล้วก็ต้องกวาดต้อนผู้คนไป ไม่ได้ประกาศว่าจะยึดพื้นที่โน้น พื้นที่นี้ นั่นก็คือสิ่งที่ผมเชื่อว่าคนสำคัญ ผมพูดเพราะเมื่อผมเชื่อว่าคนสำคัญ คนก็คือชาติที่แท้จริง เพราะฉะนั้นความต้องการ(wish)ของคนส่วนใหญ่เป็นสิ่งที่กำหนดชาติ เพราะฉนั้นวันนี้เมื่อพูดเรื่องสุขภาพแห่งชาติ ผมก็เชื่อว่าน่าจะเกิดจากคนอันเป็นเจ้าของประเทศกำหนดตัวเองทั้งตัวเขาอันเป็นปัจเจกชนกับสังคมที่เขาอยู่ว่าเขาต้องการอะไร เขาจะเป็นอะไร เขาจะร่วมกันทำอะไร ผมไม่รู้ว่าสิ่งที่ผมพูดนี้ในที่สุดรวมๆไปว่า สภาวะของความเป็นสุขใช่ไหม แต่ผมก็อยากจะเชื่อถ้าสังคมอันประกอบด้วยมนุษย์ซึ่งเป็นเจ้าของประเทศเขาต้องการอย่างนี้และเขาได้อย่างนี้ ก็คือสภาวะอันเป็นสุขของชาตินี้ นั่นคือหลักคิดของผมเสมอมา แต่ว่าผมไม่ได้พูดในสถานที่อย่างนี้ แต่ผมพูดและแสดงออกในเรื่องอื่นๆ
ผมจะขออนุญาตพูดในเรื่องสาธารณสุข ดูเหมือนว่าเราจะมีอยู่ 2 โรค คือ โรคที่เป็นเชื้อโรคและมีการติดต่อ ซึ่งตรงนี้ดูเหมือนทางด้านสาธารณะสุขทางด้านการแพทย์จะเข้าไปเยียวยาด้วยเทคโนโลยี สิ่งเหล่านี้ก็ดีกว่าเดิม และอีกโรคหนึ่งซึ่งดูเหมือนจะไม่ติดต่อเท่าไหร่ จะเป็นความบกพร่องของตัวเอง แต่การจะไม่ดูแลคนเหล่านี้ก็ไม่ได้อีกเช่นกัน ผมได้เรียนแล้วโรคที่เป็นเชื้อโรคนี้ เทคโนโลยีหรือการแพทย์ก็จะเข้าไปดูแล ในขณะที่ถ้าเป็นโรคเฉพาะตัว ซึ่งบางครั้งเกิดจากการปฎิบัติชองตัวเองที่ไม่เหมาะสมจนอ้วน ซึ่งไม่มีใครบังคับให้อ้วนเช่นเห็นกินแฮมเบอเกอร์ เมื่อกี้เดินมาเห็นพระเยอะ ก็ได้ความว่ามีประเด็นเหมือนกัน พอพระเริ่มจะสุขภาพไม่ดีเพราะญาติโยมตักบาตร พระก็ต้องฉันตามที่ญาติโยมตักบาตร สุขภาพพระก็จะไม่ค่อยจะดี ผมก็เลยพูดเล่นๆว่าก็ดี ถ้าไม่ระมัดระวัง อีกหน่อยประชาชนจะตักบาตรด้วยแฮมเบอเกอร์ พระท่านก็จะเดือดร้อนมากกว่านี้นะ ผมกำลังบอกว่า ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของโรคภัยไข้เจ็บที่ติดต่อได้ และโรคภัยไข้เจ็บที่ติดต่อไม่ได้มันเกิดจากความบกพร่องของร่างกาย หรือโรคที่เกิดจากความประพฤติของร่างกาย ในทัศนะผมการป้องกันดีกว่าการรักษา ผมก็หวังว่าจะมีความเห็นจะมีฉันทามติ มีการสร้างขบวนการเพื่อส้างความประพฤติในแง่มุมของการป้องกันให้มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในองค์กรที่รูปแบบอย่างนี้ เพราะรูปแบบในเรื่องของการรักษาพยาบาลอย่างแท้จริงมีคนดูอยู่แล้ว เช่นกระทรวงสาธารณะสุข โรงพยาบาลทั้งหลาย และรัฐบาลก็ให้การสนับสนุน ผมก็มีคำถามอีกว่าเวลาเราพูดเรื่องมาตรฐานของสุขภาพหรือสุขภาพแห่งชาติจริงๆใครเป็นคนกำหนด ในทัศนะของผมดูเหมือนสิ่งที่จะจับต้องได้เช่นเราคงไม่อยากเห็นไอกรน คอตีบซึ่งเดียวนี้ทำท่าจะมาอีกแล้ว ไม่อยากเห็นอหิวา ไม่อยากเห็นกาฬโรค ซึ่งจะไม่มี ไม่อยากเห็นทีบี อย่างนี้เหมือนราชการจะเป็นคนดูแลสิ่งเหล่านี้ก็ทำให้สุขภาพแห่งชาติในเชิง Physical จะมีคนดูแลอยู่ในระดับหนึ่ง เพียงแต่ว่ามันสม่ำเสมอและมันเด็ดขาดหรือเปล่า นั่นเป็นประเด็นเลย
ทีนี้มีอีกสิ่งหนึ่งซึ่งก็เหมือนจะจับต้องได้เหมือนกัน แต่ว่ามันเกิดขึ้นผมขออนุญาตใช้คำไม่เพราะหน่อย เพราะมนุษย์ไปแส่หาเรื่องเอาเอง เช่น ซิฟิลิสก็ดี โครโนเรียก็ดี HIV ก็ดี ซึ่งตรงนี้มันป้องกันไม่ให้เกิดได้ แต่ว่าภาคสังคมต้องเข้าไป เพราะตรงนี้มาจากกิเลส แต่ทางการแพทย์ บังเอิญเมื่อวานผมได้ยินแว่วๆ ทูตฝรั่งเศสมาพบ เค้าก็พูดเรื่องนี้ว่าขณะนี้มีวิธีการแก้ไขไม่ให้เด็กที่มีแม่เป็นเอดส์ สามารถไม่ติดเชื้อจากแม่ได้ เพราะงั้นในประเด็นความแส่ของเราในเชิงสุขภาพก็มีหนทางแก้ไขอยู่ แต่มันชักจะเริ่มเข้าไปในทั้งทางด้านวิชาการ ทั้งทางด้านพฤติกรรมเข้าไปแล้ว ตอนนี้มันก็มีอีกอันหนึ่งซึ่งมันจับต้องไม่ได้ แต่สังคมคงต้องเป็นตัวกำหนดพอสมควร การศึกษา สภาวะในครอบครัว คือเรื่องซึ่งมันไม่ควรจะเป็น แต่ต้องขออภัยที่ผมกำลังจะวิจารณ์ในสิ่งที่ผมก็เป็นเหมือนกัน แต่ไม่ได้เป็นทุกอย่างนะ เมื่อกี้ผมพูดว่าเราอ้วนไปแล้ว นี่จะพูดว่ากินมาก พวกตามใจปาก อาจจะมีกิเลสเยอะ ไม่รู้จักพอ โคเลสเตอรอล ผมก็เป็น แต่เป็นน้อย แต่ถ้าไม่กินยาก็ 240-250 กินยาก็เหลือ 190 เบาหวานผมเป็นมั่งไม่เป็นมั่ง ตอนนี้ก็ยืนอยู่ 101, 102, 103 ถ้าหลวมตัวก็ 110 ในที่สุดก็นำไปสู่ความดันโลหิตสูงหรืออะไรก็ตามที โรคหัวใจ สิ่งเหล่านี้มันเป็น Cause ของสังคมและก็เป็นกันเยอะ และก็จะเป็นกันมากขึ้นในอนาคต ถ้าระบบเศรษฐกิจหรือระบบการโฆษณาชวนเชื่อหรือระบบการค้ายังไปในแนวนี้ เพราะทุกคนถูกหล่อหลอม ถูกฟัง ก็เท่ากับในโรคตรงข้ามนะครับ โรคผอมก็เกิดขึ้นเหมือนกัน อันนี้ไม่กินเลยนะครับ จะให้ผอมเป็น Model อย่างเดียว ที่ผมเอามาพูดเนี่ย ผมกำลังจะบอกว่า บางทีสิ่งที่เป็นมาตรฐานหรือเป็นตัวกำหนด มันมีหลากหลายเหลือเกิน มันไปเกี่ยวกับวินัยคน วินัยชาติ เกี่ยวกับความพอดี พอพูดอย่างนี้มันเป็นเรื่องใหญ่ ไปกว้างขวาง คนคนเดียว กระทรวงเดียว กฎหมายเดียวอาจจะแก้ไขปัญหาอะไรไม่ได้เลย ยิ่งกว่านั้นยังมีสิ่งที่จับต้องไม่ได้และแก้ยาก แล้วก็กำลังจะมีเรื่องเข้ามาถึงผม ซึ่งผมก็ชั่งใจอยู่ทุกวันว่า ถ้าจะต้องตัดสินใจจะต้องทำยังไง เพราะรู้อยู่ว่าถูกด่าทั้งสองทาง ผมกำลังจะพูดถึงเรื่องเมาสุราหรือเมายา ซึ่งจะนำไปสู่อุปัทวเหตุ ฆ่ากันตาย กำลังจมีข้อเสมอ ดูเหมือนจะให้ออกเป็นกฎกระทรวงมั้ง ห้ามไม่ให้มีการดื่มหรือจำหน่ายสุราบนทางเท้า ผมก็ยังคิดไม่ตกนะ ก็นั่งฟังทีวี วิทยุ คนพูดว่า มาตรการทางกฎหมายอย่างนี้มันใช้ได้ มันขลัง มันถูกหรือเปล่า หรือว่าสิ่งเหล่านี้มันควรเป็นมาตรการทางสังคม มาตรการทางกฎหมายมันก็เหมือนกับมีนะ ในเรื่องเกี่ยวกับการห้ามใช้ทางเท้าเพื่อกิจการอื่นนอกจากเอาไว้เดินเหิน เพราะฉะนั้นยุ่งหน่อย ผมยกเรื่องนี้ขึ้นมาพูด เพื่อชี้ให้เห็นว่ามาตรทางสังคมก็สำคัญนะ ซึ่งมันต้องการการหล่อหลอมมากพอสมควร และเผลอๆจะต้องถูกหล่อหลอมตั้งแต่เกิด ตั้งแต่เด็ก ตั้งแต่ในโรงเรียนหรือเปล่าก็ไม่แน่ใจ ยังมีอีกสิ่งที่ห้ามไม่ได้ เกิดแน่นอน แต่บรรเทาได้ เช่น ความชราภาพ ช่วงสังคมผู้สูงอายุ ทุพพลภาพ ผมก็ชราภาพแต่ก็พยายามไม่แก่นะ เวลานี้การแพทย์ดี อายุ Life Expectancy ยาวขึ้น คนไทย ผมขึ้นว่าอายุ 74-75 แล้วจาก 67 เมื่อ 10-15 ปีที่แล้ว สังคมก็จะมีประชากรผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ดีในแง่มีประสบการณ์ แต่ก็ไม่ดีเพราะว่าคนมีอายุ ในสังคมที่ชราภาพ มันเป็นโรคภัยไข้เจ็บได้ง่าย ในขณะที่สังคมเหล่านี้ยังอยู่และต้องทำงาน กลายเป็นสุขภาพแห่งชาติเลยนะ เพราะประชากรเหล่านี้มันจะโตขึ้นๆ เราจะดูแลเขาอย่างไร น่าคิด เพราะเท่ากับเราพูดเรื่องการเป็นอาเซียน การ Mix กัน การเคลื่อนย้ายประชาชนที่ง่ายกว่าเดิม โรคที่ไม่เคยมีหรือหายไปจากประเทศไทยแล้ว โรคเท้าช้าง มาลาเรีย บางอย่างเนี่ย ที่ผมพูดเพราะผมไม่เคยเป็นนะเท้าช้างแต่มาลาเรียเนี่ยเฉี่ยวไปเฉี่ยวมามาก เพราะอยู่ในป่ามาก ซึ่งเหล่านี้มันเป็นปัญหาละ ผมเคยคิด วันนี้ผมถามท่าน มีวัคซีนหลายอย่าง ซึ่งหลายอย่างเนี่ยมีราคาแตกต่างกัน ผมไม่รู้ว่าคุณภาพแตกต่างกันหรือเปล่า วัคซีนอันหนี่งคือไข้หวัดใหญ่ ผมก็ฉีดทุกปีแล้วก็ได้ผล คำถามคือแล้วคนไม่มีเงินเนี่ยได้ฉีดไหม โดยเฉพาะผู้สูงอายุ วัคซีนอย่างอันนี้ที่คนส่วนใหญ่เป็นและคนมีอายุมากๆเป็นง่ายเนี่ย ฟรีเลยดีไหมไม่ใช่บังคับนะครับ ของอย่างนี้มันบังคับไม่ได้ แต่ต้องฟรี ไม่ใช่คนมีเงินถึงมีสิทธิจะไปฉีดนะแล้วคนมีเงินมากแล้วเลือกของที่มีคุณภาพดีที่มาจากสวิส จากฝรั่งเศส ขณะที่บางคนใช้ของไทย นี่เป็นเรื่องน่าคิดสำหรับผมว่า ในขณะที่เราไปสู่นโยบายประชานิยม ถ้าจะทำให้เกิดดอกออกผล และมุ่งไปสู่ความเท่าเทียมกันไม่ว่ายากดีมีจน ถ้าเราไปใช้กับสุขภาพเนี่ยมันจะดีแค่ไหน

ที่ผมพยายามพูดมาหลายๆเรื่องเนี่ย ในทัศนะผม สุขภาพแห่งชาตินั้นมันมีหลายมิติมาก ไม่ว่าจะมิติโรคจริง โรคไม่จริง สิ่งที่ไม่ใช่โรค ความต้องการ มาตรฐาน เหมือนว่ามีสังคมที่ยิ่งใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ 65-66 ล้านคนเนี่ยการจะครอบคลุมสุขภาพแห่งชาติในทุกมิติ มันคงต้องมีกระบวนการหรือกลยุทธที่แตกต่างกันมากพอสมควร ผมไม่คิดว่ามันจะมีสูตรสำเร็จอะไรเกิดขึ้นมาได้
วันนี้ท่านทั้งหลาย ซึ่งก็ถือว่ามาก ความมากของท่านเนี่ยผมก็หวังว่าจะครอบคลุมมิติที่ผมเอ่ยขึ้นมาในทรรศนะของผม การครอบคลุมทุกมิติของปัญหาจากมุมมองที่แตกต่างกัน ไม่ว่าจะมองจากซ้าย ขวา จากข้างบน จากข้างล่าง ทั้งหมดนี้ผมแปลมันเหมือนที่เขียนว่า Health in All Policy เพราะถ้าไม่ใช่ทุกมิติ มันก็จะอยู่ในทุกหนแห่งของนโยบายไม่ได้ เมื่อไรก็ตามที่เป็นทุกหนแห่ง มันก็จะไปแทรกซึมอยู่ในกระบวนการของรัฐ ของประเทศซึ่งเป็นของตัวท่านนั่นแหละ เพราะฉะนั้นผมจึงเห็นด้วยเป็นอย่างยิ่งกับนโยบายที่ว่า Health in All Policy แต่ว่าการที่จะให้สอดแทรกนโยบายหรือความต้องการ เป้าหมาย วัตถุประสงค์ การเลือกคัดแล้วจากผู้เป็นเจ้าของประเทศให้ไปอยู่ในตัวนโยบายหลักของประเทศเนี่ย มันก็มีคำถามว่าให้ไปอยู่ในระดับอะไร เมื่อกี้ผมพูดเรื่องสุรา ก็จะมีผู้เสนอให้ใช้ออกกฎกระทรวง และจะอยู่ในรูปแบบของการใช้กฎหมายนะ เราจะเอาเป็นมติ เอาเป็นกฎเกณฑ์ เอาเป็นระเบียบ เป็นข้อกำหนด อย่างนั้นหรือและมันปฏิบัติได้จริงหรือไม่ ความจริงจังจะกระทำได้ยังไง การหลีกเลี่ยงไม่ต้องบังคับเนี่ยมันกระทำได้ไหม ซึ่งคงยากนะสำหรับสังคมไทย เพราะสังคมไทยเป็นสังคมที่นั้นในทรรศนะผมนั้นไม่ได้มีกติกาทางสังคมในการเข้าควบคุมพฤติกรรมของสังคมเท่าที่ควร ไปความนิยมชมชอบความรวย ความสวย ร้องเพลงเพราะ มีอำนาจ ให้อภัยง่าย ซึ่งแปลว่าดีนะไม่ใช่ไม่ดี แต่ว่าไม่มีกติกาลงโทษทางสังคมเท่าที่ควร แล้วจะทำอย่างไร
ผมอยากเรียนว่าความสำเร็จของพวกท่านในการที่จะสามารถเลือกเป้าหมายที่ดี เลือกเรื่องที่ทำได้ ที่มีประโยชน์จริงๆ มีค่าต่อชาตินะ ผมว่าความสำเร็จของท่าน ถ้าท่านทำได้จริงๆ มันเป็นความสำเร็จของชาตินะ ผมคิดว่าถ้าท่านได้จริงๆนะ ผมขออนุญาตใช้คำพระแล้วกัน เพราะผมก็บวชมาแล้ว ชาติคงเบิกบานนะ คงมีความสุข และก็มีความแข็งแรงเหมือนที่ผมได้อ่านในหลายๆที่ที่ผมได้มาในวันนี้ที่ใช้คำว่า สภาวะความสุขหรือสุขภาวะ ซึ่งผมยังรู้สึกว่ามันยังกระเดียดๆไปเป็นเรื่องของใจ ซึ่งก็แน่นอนท่านก็รู้ว่าใจกับกายเป็นของคู่กัน ผมเชื่อว่าสุขภาพของชาติที่ดีที่ท่านทำอยู่เนี่ย ถ้ามันเกิดกับผู้คนถ้วนหน้าได้จริง มันก็จะดีเป็นอย่างยิ่ง ผมคงไม่มีอะไรที่จะตั้งความหวังและท่านคงจะประสบความสำเร็จในการพยายาม มีอะไรที่ผม ในฐานะที่เป็นบุคคลคนหนึ่งหรือในฐานะที่เป็นรองนายกรัฐมนตรีจะพอช่วยเหลือเกื้อกูลก็มีความยินดี เพราะว่าผมก็เป็นคนหนึ่ง

ที่ก็ต้องการความสุขเหมือนกัน และก็รู้ว่าผมสุขคนเดียวไม่สำเร็จหรอกครับ เช่น ผมไม่กินเหล้าแต่คนอื่นกินเหล้าแล้วเดินสวนกันแล้วเค้าเอาไม้มาตีหัวผม เพราะงั้นการที่ผมไม่ทานเหล้าไม่ได้แปลว่าผมจะรอดปลอดภัยจากการถูกเอาไม้ตีศีรษะ ความสุขบังเอิญเราอยู่สังคม สังคมใหญ่ด้วย สุขคนเดียวคงเป็นไปไม่ได้หรอกครับ ผมรับรอง เพราะงั้นเราต้องพยายามทำให้สังคมที่เราอยู่ส่วนใหญ่มันเป็นสุข
วันนี้ท่านใช้คำว่า “สมัชชา” ซึ่งก็แปลว่า ใหญ่หรือที่รวมกัน ก็ขอให้ผลพวงมันเกิดกับส่วนรวมได้จริงๆก็แล้วกัน ขอขอบคุณที่ให้เกียรติผมมาบรรยายในวันนี้ อย่างที่ผมได้กราบเรียนแต่ต้น ผมไม่กล้าพูดมากในสิ่งที่ผมไม่รู้จริง ถ้าท่านมาชวนพูดในสิ่งที่ผมรู้จริง ที่ผมเรียนมา ผมก็คงจะพูดได้เยอะและก็อยากเรียนว่าท่านนายกรัฐมนตรีท่านก็อยากจะมาด้วยตนเองแต่ท่านก็มาไม่ได้ เพราะวันนี้เป็นวันประชุม ครม อันนี้ก็หมือนกัน ถ้าพูดแบบราชการพูดนะ ท่านอยากให้นายกฯมาแต่ท่านเชิญนายกฯมาวันอังคารก็น่าจะรู้นะว่าท่านมาไม่ได้ เอาแค่ผมเมื่อเช้าโทรไปบอกเลขาธิการ ครมว่า ผมมาช้านะ ผมจะไปพูดแทนนายกฯ บังเอิญเรื่องนี้ไม่ได้ผ่านเลขาฯ เค้าก็บอกว่า วันนี้วันประชุม ครม ก็บอกว่าเค้าคงเชิญแบบไม่อยากให้มามั้ง อันนี้ท่านเลขาธิการที่เป็นฝ่ายปฏิบัติท่านต้องคิดเยอะๆนะ ถ้าท่านอยากให้ที่ผมพูดเนี่ยมา ท่านก็ต้อง Manage ให้ดี ต้องละเอียดอ่อนนิดหน่อย ก็กราบขอบพระคุณครับ ท่านนายกรัฐมนตรีฝากความระลึกถึง ความเคารพมายังทุกท่าน ก็ขอบคุณมากครับ”