อนันตเดช พงษ์พันธุ์:

ต้องยอมรับว่าในยุคที่สื่อประเภทวิทยุโทรทัศน์ เกิดขึ้นมากมาย โดยเฉพาะพวกทีวีดาวเทียม ที่เกิดขึ้นราวดอกเห็ด ทำให้เกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์ในสังคมอย่างหนาหูว่า มีการ โฆษณาสินค้าที่ไม่เหมาะสมหลุดลอดออกมาจากสื่อ ประเภทนี้จำนวนมาก และหน่วยงานที่มีหน้ากำกับดูแลก็เหมือนจะจัดการแก้ปัญหาเหล่านี้ได้ล่าช้า ทำให้เราเห็นการโฆษณาสินค้าที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพของประชาชน ยังคง คาจอทีวี.อยู่ทุกวันนี้

อย่างไรก็ตาม ที่ผ่านมามีหลายองค์กร หลายหน่วยงาน พยายามมจะสะท้อนปัญหา พยายามจะหาทางแก้ไข เช่น สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ได้เปิดเวทีรับฟังความเห็นต่อเอกสาร เชิงนโยบาย (ร่าง 1) เมื่อเร็วๆ นี้ ซึ่งมีการเชิญผู้แทนจากภาคีเครือข่ายสุขภาพ 77 จังหวัด พร้อมด้วยนักวิชาการและหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องเข้าร่วม เพื่อระดมความเห็นต่อแผนยุทธศาสตร์ การจัดการปัญหาโฆษณาที่ผิดกฎหมาย ของยา อาหาร และผลิตภัณฑ์สุขภาพทางวิทยุกระจายเสียง สื่อโทรทัศน์ อินเตอร์เนต” และ 2.ร่างระเบียบวาระ เรื่อง “การกำกับดูแลสื่อในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจสุราและยาสูบ” เพื่อนำไปสู่ปรับปรุงแก้ไขร่างมติ ฉบับนี้ให้สมบูรณ์แบบ ก่อนนำไปรับฟังความคิดเห็นจากสมัชชาจังหวัดทั่วประเทศ จากนั้นจะนำเข้าที่ประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ เพื่อผลักดันไปสู่การปฏิบัติต่อไป

ทั้งนี้ เสียงจากเวทีรับฟังความคิดเห็นต่อร่างมติ ได้ ผู้เข้าร่วมประชุมได้สะท้อนถึงปัญหาและเสนอหัวข้อให้สำนักคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) พิจารณาเพิ่มเติมเรื่องการตัดทอนวงจรเหล่านี้ตั้งแต่ระดับ “ต้นทาง” คือผู้จำหน่ายยาและอาหารเสริม พร้อมตัดตอนแนวทางการชักชวนให้ ผู้บริโภคนำสินค้าไปขายต่อ รวมทั้งการควบคุมไม่ให้ แพทย์ พยาบาล มาทำหน้าที่เป็น “พรีเซ็นเตอร์” สินค้าเสียเอง นอกจากนั้น ยังเสนอให้มีการลงโทษด้วยการให้ กสทช.ขึ้นบัญชีดำหรือแบล็กลิสต์ สื่อที่เน้นการโฆษณาซ้ำๆ ให้กับสินค้าเหล่านี้ด้วย

ตลอด 2 ปีที่ผ่านมา อย.และกสทช.มีการปรับปรุงระบบข้อมูลข่าวสารให้ทันสมัย เปิดสายด่วนรับเรื่องร้องเรียน มีประชาชนแจ้งเบาะแสและพบการกระทำผิด ขอให้จัดการโฆษณาที่ผิดกฎหมายจำนวนมาก พร้อมกันนั้น ยังได้ มุ่งเน้นรณรงค์เรื่องจริยธรรมและการควบคุมกันเองของสื่อสารมวลชน การส่งเสริมความรู้ให้กับผู้บริโภคและผู้ประกอบการ เป็นต้น

อุบล หลิมสกุล คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติสะท้อนให้เห็นปัญหาการโฆษณายาและผลิตภัณฑ์เสริม สุขภาพ พบว่า ผู้ประกอบการต้องการแสดงให้เห็นว่า สินค้านั้นมีความน่าเชื่อถือ จึงนำผู้ประกอบวิชาชีพแพทย์ นักวิชาการ นักวิจัย มาเป็นพรีเซ็นเตอร์โฆษณาสินค้า จึงเสนอให้ระบุมาตรการ เพิ่มเติม เรื่องการควบคุมดูแลบุคลากรที่เกี่ยวข้อง และมุ่งเน้นจริยธรรมในวิชาชีพกลุ่มนี้ ในร่างยุทธศาสตร์ฯดังกล่าวด้วย

ขณะที่ ธนกร จรุงจันทร์ ตัวแทนสมาคมคนพิการทางการเคลื่อนไหวสากล กล่าวว่า การโฆษณามีผลในกลุ่มผู้สูงอายุและคนพิการที่อยู่ในบ้านเป็นประจำ มักเสพสื่อจากเคเบิลทีวีและเห็นการโฆษณาสินค้าเหล่านี้แบบซ้ำๆ จนเกิดความอยากได้ สุดท้ายผู้ที่เดือดร้อน คือลูกหลานที่ต้องหาซื้อผลิตภัณฑ์มาให้ จึงขอเสนอให้ดำเนินการกับต้นเหตุสำคัญ คือผู้ประกอบการที่เป็นเจ้าของสถานี

“ทั้ง 3 หน่วยงาน ได้แก่ กสทช. อย. และ สคบ. ควรมีมาตรการลงโทษเจ้าของสถานีที่อนุญาตให้นำสื่อประเภทนี้ มาออกอากาศ เช่น ยึดใบประกอบกิจการ เอาชื่อขึ้นแบล็กลิสต์ เชื่อว่าถ้าตัดวงจรตรงนี้ได้ สินค้าเหล่านี้ก็จะไม่สามารถไปโฆษณาที่ไหนได้”

ดร.นิษฐา หรุ่นเกษม อาจารย์จากมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร กล่าวว่า จากการลงพื้นที่พบเด็กและเยาวชนซึ่งเป็น กลุ่มเป้าหมายสำคัญของสินค้าเหล้าและบุหรี่ในปัจจุบัน พบว่า ผู้ประกอบการได้ใช้ช่องทางโฆษณาทั้งทางตรงและทางอ้อมผ่านสื่อสารมวลชน และวิธีสื่อสารการตลาด ทำให้เกิดนักสูบและ นักดื่มหน้าใหม่มากขึ้นเรื่อยๆ ล่าสุดมีการเผยแพร่การโฆษณาผ่านเฟซบุ๊คแต่กฎหมายปัจจุบันยังดำเนินการไปไม่ถึง

นอกจากนั้น ยังมีข้อเสนอให้สมัชชาสุขภาพแห่งชาติ พิจารณาให้หน่วยงานภาครัฐ จัดสรรงบประมาณการประชาสัมพันธ์ ต่อสาธารณชน เพื่อยกย่องและสดุดี สื่อน้ำดี ที่ช่วยเสนอ พิษภัย อันตราย ของสินค้าเหล้าและบุหรี่ เป็นการหาแนวร่วม เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ประกอบวิชาชีพสื่อ สนับสนุนพื้นที่โฆษณาแก่บริษัทเหล้าบุหรี่ รวมทั้งยังมีข้อเสนอให้ปรับหลักสูตรในโรงเรียน เพิ่มโทษของเหล้าและบุหรี่ ช่วยให้นักเรียนตระหนักถึงอันตรายเพิ่มขึ้นด้วย

และจากความเห็นทั้งหมดข้างต้น จึงถูกนำมาประมวลแล้วกำหนดในร่างแผนยุทธศาสตร์ฯ นำเสนอมาตรการแก้ปัญหาไว้ 5 หัวข้อ ประกอบด้วย 1.การพัฒนานโยบายและโครงสร้างการบริหารจัดการปัญหาการโฆษณาที่กระทำผิดกฎหมาย 2.บูรณาการกฎหมายระหว่างหน่วยงาน ปรับปรุงกฎระเบียบและการบังคับใช้อย่างมีประสิทธิภาพ 3.พัฒนาศักยภาพวิชาชีพด้านสื่อเกี่ยวกับการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ 4.สร้างและพัฒนาเครือข่ายการเฝ้าระวังการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ 5.พัฒนาระบบงานสนับสนุนและเฝ้าระวัง

ดังนั้นจึงต้องติดตามในการประชุมสมัชชาสุขภาพแห่งชาติครั้งที่ 7 พ.ศ. 2556 ภายใต้แนวคิด “สานพลัง สร้างสุขภาวะชุมชน” วันที่ 26-28 มีนาคม 2557 ณ ศูนย์การประชุมสหประชาชาติ กรุงเทพฯ มี 2 ประเด็นสำคัญ ที่ส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยของผู้บริโภคและเกี่ยวข้องกับบทบาทหน้าที่ของสื่อมวลชน ในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร ได้แก่ 1.ร่างระเบียบวาระ “แผนยุทธศาสตร์ การจัดการปัญหาโฆษณาที่ผิดกฎหมายของยา อาหาร และผลิตภัณฑ์สุขภาพทางวิทยุกระจายเสียง สื่อโทรทัศน์ อินเตอร์เนต” และ 2.ร่างระเบียบวาระ เรื่อง “การกำกับดูแลสื่อในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจสุราและยาสูบ”

ที่บอกว่าต้องจับตามองเวทีการประชุมที่ว่านี้ก็เพราะว่าสิ่งที่ได้ถูกลั่นออกมาจากแนวคิดและข้อเสนอทั้งหลาย จะมีการนำไปปฏิบัติให้ออกมาเป็นรูปธรรมอย่างไร มีการผลักดัน มาตรการต่างๆ ที่ถูกนำเสนอผ่านเวทีระดมความคิดเห็นอย่างไร เพราะหากยังทำให้เป็นการระดมคนมาพูดๆๆๆๆ อย่างเดียว สังคมไทย เยาวชนไทย ก็ตกอยู่ในภาวะอันตรายอย่างยิ่งในยุคที่ทุนนิยมเป็นใหญ่ และครอบงำไปทุกอณูของสังคมแม่แต่ในวงการสื่อสารมวลชน….