เผารายวัน
ในพื้นที่ภาคอีสาน มีเรื่องการเผารายวันด้วยหรือ? เผาสถานที่ราชการ เสาไฟฟ้า กล้องวงจรปิด หรือเผาอะไรน้อ? เหตุการณ์เผารายวันในที่นี้ก็คือ การเผาตอฟางของเกษตรกรชาวไร่ชาวนานั่นเอง
ในพื้นที่จังหวัดอำนาจเจริญ ได้มีการรณรงค์ไม่ให้มีการเผาตอฟางในนาข้าว เพราะจะเป็นการทำลายอินทรีย์วัตถุในดิน ทำให้ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ การทำนาไม่ได้ผลผลิตเท่าที่ควร หนำซ้ำยังทำให้มีต้นทุนการผลิตในเรื่องของการซื้อปุ๋ยเพิ่มอีกด้วย และยังเป็นอันตรายหากควบคุมไฟไม่ให้ลุกลามไม่ได้ จังหวัดอำนาจเจริญถือเป็นแหล่งผลิตข้าวหอมมะลิที่สำคัญอีกจังหวัดหนึ่งของประเทศไทย ซึ่งเมื่อก่อนวิถีทำนาของชาวไร่ชาวนาจะใช้วิธีการปักดำเสียส่วนใหญ่ แต่ปัจจุบันด้วยสภาพทางเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนไป จากที่เคยทำนาดำก็เปลี่ยนมาทำนาหว่านกันมากขึ้น หากคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ก็น่าจะอยู่ที่ 70 % หลายคนสะท้อนว่า เพื่อเป็นการลดต้นทุน ลดค่าใช้จ่าย เช่น ลดค่าจ้างแรงงาน ลดค่าอาหาร ลดการเสียเวลาในการปักดำ ไม่ต้องรอคอยฟ้าฝนเหมือนการปักดำหากฝนไม่ตกก็ดำนาไม่ได้ แต่ถ้าเป็นนาหว่านยังพอสามารถทำได้ ส่วนสภาพทางสังคมที่เปลี่ยนไป เนื่องจากลูกหลานไม่ได้ให้ความสำคัญกับอาชีพการทำนาเท่าที่ควร หันไปประกอบอาชีพอย่างอื่นในเมืองกรุงแล้วส่งรายได้กลับมาให้พ่อแม่ทำนา
กระบวนการเตรียมพื้นที่นาเป็นสิ่งสำคัญในการทำนาหว่าน โดยเฉพาะในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม ชาวนาจะมีการเตรียมพื้นที่นาโดยมีการไถนาแปร หรือภาษาอีสานเรียกว่า “ไถนาฮุด” ถึงแม้ว่าจะมีการรณรงค์ไม่ให้มีการเผาตอฟางในนาข้าว แต่การรณรงค์ก็ไม่ใช่กฎหมายหรือข้อห้าม ดังนั้นถึงจะมีการรณรงค์ก็ยังคงมีการเผาตอฟางในนาข้าวกันอยู่ดี ซึ่งก็เผารายวันกันเลยทีเดียว หรือมีเหตุการณ์ ไฟไหม้ฟางกันได้ทุกวัน บางคนเผาในช่วงกลางวัน บางคนเผาในช่วงเวลากลางคืน บางครั้งก็สามารถควบคุมไฟได้แต่บางทีก็ควบคุมไม่ได้ เกิดไฟไหม้ลุกลามสร้างความเสียหายขยายวงกว้าง แต่ในช่วงนี้พี่น้องชาวบ้านก็มีความตื่นตัวเตรียมความพร้อมดับไฟช่วยกัน โดยช่วงนี้ถ้าจะสังเกตง่ายๆ หากผู้ใหญ่บ้านประกาศหอกระจายข่าวประจำหมู่บ้านในช่วงกลางวันหรือช่วงเย็นแสดงว่าประกาศในพี่น้องชาวบ้านไปดับไฟช่วยกัน ถึงจะมีการประกาศเตือนกันทุกวัน แต่ก็มีการเผารายวัน หรือไฟไหม้ฟางทุกวัน ห้ามก็ห้ามไม่ได้ นอกจาก คนที่เผาต้องรู้จักเตรียมการ ทำแนวป้องกันไฟไม่ให้ลุกลาม หมายถึงว่า เผาได้แต่ต้องควบคุมให้อยู่ และเคยไหมที่เวลาเดินทางในช่วงเวลากลางคืน จะสังเกตเห็นประกายไฟ เปลวไฟ หรือแสงไฟตามท้องทุ่งนาเป็นประจำ เราอาจเข้าใจว่าเกิดไฟไหม้ แต่ก็เกิดไฟไหม้จริงๆนั่นแหละ แต่ไฟไหม้แบบนี้ เจ้าของที่นาเจตนาเผา สะท้อนให้เราได้รู้ว่า รณรงค์ได้ แต่ห้ามไม่ได้ เพราะไม่ใช่กฎหมาย ดังนั้นเหตุการณ์เผารายวัน ก็ยังคงมีอยู่ต่อไป