ประเด็นหลักของเวทีในครั้งนี้คือการวิเคราะห์สถานการณ์ อุทกภัยรุนแรงในภาคใต้ ซึ่งแม้ประเทศไทยจะเคยผ่านเหตุการณ์ใหญ่มาแล้วหลายครั้ง แต่ปัญหาเชิงโครงสร้างยังคงเดิม ได้แก่ การจัดการรัฐที่ล่าช้า ข้อมูลไม่ตรงกัน และอำนาจท้องถิ่นที่ไม่เพียงพอในการรับมือสถานการณ์ฉุกเฉิน

เวทีเสวนาได้รับเกียรติจากผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน ร่วมกันวิเคราะห์และเสนอทางออก “แบบฟันธง” เพื่อลดความสูญเสียในอนาคต

1) มุมมองวิชาการ

ชี้ชัดว่าสถานการณ์นี้คือ “วิกฤตซ้อนวิกฤต” เพราะส่งผลกระทบครอบคลุมทั้งเศรษฐกิจ สุขภาพ และความเชื่อมั่นของประชาชน พร้อมเสนอแนวทางสำคัญ 3 ประการ ได้แก่

1.          ต้องมีศูนย์บัญชาการเดียวและข้อมูลชุดเดียวกัน
ปัจจุบันประชาชนเชื่อข้อมูลจากอินฟลูเอนเซอร์มากกว่ารัฐ สะท้อนความน่าเชื่อถือที่ลดลง

2.          การตัดสินใจต้องยึดข้อมูลจริงในพื้นที่
รัฐควรรู้จำนวนผู้ติดค้าง จุดอพยพ เรือและอุปกรณ์ในพื้นที่อย่างเป็นระบบ

3.          สื่อสารสถานการณ์อย่างเป็นมาตรฐาน วันละ 2–4 ครั้ง
เพื่อให้ประชาชนรับรู้ทิศทางอย่างชัดเจนทั่วประเทศ

อาจารย์เสนอโมเดลข้อมูล Real-time คล้ายระบบ “แกร็บ” เพื่อจัดสรรความช่วยเหลือ ลดความซ้ำซ้อน และเพิ่มประสิทธิภาพการกู้ภัย

2) มุมมองท้องถิ่น

สะท้อนปัญหาใหญ่ที่ทำให้ท้องถิ่น “ทำงานไม่ได้จริง” เนื่องจาก

• การซ้อนอำนาจของหลายหน่วยงาน
• ความล่าช้าในการอนุญาตด้านโครงสร้างพื้นฐาน
• กฎเลือกตั้ง 180 วัน ที่จำกัดการสั่งงานช่วงวิกฤต

ข้อเสนอสำคัญ ได้แก่
“ปลดล็อกอำนาจท้องถิ่น” ให้บริหารจัดการพื้นที่ได้จริง โดยรัฐบาลกลางควรทำหน้าที่สนับสนุน ไม่ใช่ซ้อนทับคำสั่ง และให้ท้องถิ่นกำกับงานสาธารณะทั้งหมด ยกเว้นด้านความมั่นคงและระหว่างประเทศ

3) มุมมองภาคประชาชน

ด้วยประสบการณ์ตรงทั้งสึนามิและน้ำท่วมหลายครั้ง เห็นชัดว่าโครงสร้างปัจจุบันทำให้ท้องถิ่น “ช่วยประชาชนไม่ได้ทันเวลา” และเสนอทางออก 3 ข้อ ได้แก่

1.          แก้ พ.ร.บ.ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย
ให้ผู้บริหารท้องถิ่นเป็น “ผู้บัญชาการพื้นที่” เต็มตัว

2.          จัดตั้งกองทุนรับมือภัยพิบัติระดับท้องถิ่น
ใช้ได้ก่อนภัยเกิด ไม่ใช่หลังเกิดเหตุแล้วค่อยเบิก

3.          ให้อำนาจยกเว้นกฎหมายบางข้อในช่วงฉุกเฉิน
เช่น การขุดทางน้ำ เปิดเส้นทาง หรือการระดมกำลังสนับสนุนเร่งด่วน

ข้อสรุปจากเวที : ประเทศไทยต้อง “ลงทุนกับข้อมูลและอำนาจในพื้นที่” ทั้ง 3 ท่านเห็นตรงกันว่า หากไม่มี

• ระบบข้อมูลกลางแบบ Real-time
• เทคโนโลยีติดตามสถานการณ์
• การกระจายอำนาจให้ท้องถิ่นตัดสินใจได้ทันที

มิเช่นนั้นประเทศไทยก็จะยังติดอยู่ในวังวน “น้ำท่วม-วิกฤต-เยียวยาช้า-ความจนซ้ำซาก” เช่นเดิม