จังหวัดสมุทรสาคร เมืองอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่มีบทบาทสำคัญต่อเศรษฐกิจไทย กำลังก้าวสู่การแก้ไขปัญหาสุขภาวะด้วยแนวคิดใหม่ ล่าสุด สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ร่วมกับ สมัชชาสุขภาพจังหวัดสมุทรสาคร และ บริษัท CROSS’s เปิดเวทีประชุมเชิงปฏิบัติการ “พัฒนานโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วม” ครั้งแรกเมื่อวันที่ 13 สิงหาคม 2568 ณ หอประชุมตลาดทะเลไทย โดยใช้เครื่องมือ Policy Board Game (Code RED) เพื่อสะท้อนสถานการณ์และค้นหาทางออกเชิงสร้างสรรค์

นายนริศ นิรามัยวงศ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดสมุทรสาคร เปิดเผยว่า สมุทรสาครเป็นเมืองขนาดเล็กเพียง 800 ตารางกิโลเมตร แต่กลับมีประชากรรวมกว่า 1.2 ล้านคน ทั้งทะเบียนราษฎร์ ชาวต่างด้าวในระบบ และประชากรแฝง ทำให้พื้นที่หนาแน่นและเต็มไปด้วยแรงกดดันด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อม

“สมุทรสาครเป็นฐานการผลิตสำคัญ ผลิตปัจจัยสี่กว่า 60% ของประเทศ แต่ปัญหาที่ตามมาคือมลพิษ ขยะ น้ำเสีย และสุขภาวะของประชาชน ทั้งกายและใจ” ผู้ว่าฯ กล่าว พร้อมชี้ว่า แม้แรงงานต่างด้าวจะถูกมองว่าเป็นปัญหา แต่ก็เป็นแรงงานที่ขาดไม่ได้ ส่วนปัญหาสิ่งแวดล้อมและการบังคับใช้กฎหมายยังเป็นโจทย์ใหญ่ เพราะเจ้าหน้าที่กำกับดูแลมีเพียง 8 คนต่อโรงงานเกือบ 6,000 แห่ง จึงจำเป็นต้องสร้างกลไกใหม่ในท้องถิ่นมาร่วมแก้ไข

นพ.ประกิจ สาระเทพ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดสมุทรสาคร สรุปปัญหาที่ถูกสะท้อนจากเวทีแบ่งออกเป็น 3 มิติ

1. บริบทจังหวัดอุตสาหกรรม – การควบคุมโรงงานและแรงงาน

2. ผลกระทบเฉพาะพื้นที่ – เมืองสมุทรสาครเจอฝุ่นและพื้นที่สาธารณะจำกัด, กระทุ่มแบนเจอน้ำเน่าเสีย, บ้านแพ้วเจอสารเคมีการเกษตร

3. ผลกระทบสุขภาพประชาชน – ทั้งโรคติดต่อและโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) รวมถึงสังคมผู้สูงวัยที่เพิ่มขึ้น

ปัญหาเหล่านี้โยงไปสู่โรคติดต่อ โรคไม่ติดต่อ (NCDs) และภาระสุขภาพในสังคมสูงวัย ซึ่งต้องอาศัยนโยบายระดับประเทศมาหนุนเสริม  เชื่อว่าในการแก้ปัญหาเรื่องใดนั้น คงมองภาคราชการอย่างเดียวไม่ได้ และเป็นความท้าทายที่จะต้องทำอย่างไรให้ภาคส่วนอื่นๆ ได้เข้ามาบูรณาการเพื่อแก้ไขปัญหาในแต่ละมิติ ให้เกิดประโยชน์กับประชาชนได้มากที่สุด ซึ่งในฐานะ สสจ. เองก็พร้อมที่จะร่วมรับเป็นประเด็นไปขับเคลื่อนการทำงานต่อไป

นพ.อภิชาติ รอดสม รองเลขาธิการ สช. เน้นว่า การแก้ปัญหาสุขภาพต้องมองแบบองค์รวม เชื่อมโยงเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และต้องอาศัยการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน ทั้งวิชาการ ภาคธุรกิจ ประชาสังคม และภาครัฐ โดยเวทีนี้ถือเป็นเพียงจุดเริ่มต้นของการรวบรวมข้อมูล ก่อนนำไปวิเคราะห์ คืนข้อมูลกลับพื้นที่ “เวทีครั้งนี้เป็นเพียงจุดเริ่มต้น ข้อมูลที่ได้จะถูกนำไปวิเคราะห์ ก่อนส่งกลับมาเป็นข้อเสนอที่ชัดเจนและนำไปใช้ได้จริง โดยสมุทรสาครอาจกลายเป็น Sandbox สุขภาพเมืองอุตสาหกรรม ของประเทศไทย” “สิ่งสำคัญคือการดึงเยาวชนและคนรุ่นใหม่เข้ามามีส่วนร่วม เสนอแนวทางและสร้างการเปลี่ยนแปลงในระยะยาว” นพ.อภิชาติกล่าว

การใช้ Policy Board Game ในเวทีครั้งนี้ ไม่เพียงช่วยทำให้เห็นปัญหาซับซ้อนของสมุทรสาครในมิติที่เข้าใจง่ายขึ้น แต่ยังเป็นเครื่องมือที่เปิดพื้นที่ให้ทุกภาคส่วนได้มีเสียงและร่วมกำหนดทิศทางการแก้ไขอย่างสร้างสรรค์ ถือเป็นก้าวสำคัญของ “เมืองอุตสาหกรรมริมทะเล” ที่กำลังแปลงวิกฤตความหนาแน่นและปัญหาสุขภาวะ ไปสู่ข้อเสนอนโยบายที่จับต้องได้และยั่งยืนในอนาคต