กิจกรรมสื่อมวลชนสัญจร (Press Tour) อุกอั่ง – คับข้องใจ’ คลี่คลายได้ด้วยธรรมนูญสุขภาพ
วันพฤหัสบดีที่ 2 - วันศุกร์ที่ 3 สิงหาคม 2561 ณ ตำบลเอราวัณ อำเภอเอราวัณ จังหวัดเลย

"เอราวัณ"ดึงธรรมนูญสุขภาพแก้ปัญหาสุขภาวะชุมชน


นายอุเทน แสงนาโก
ปลัดเทศบาลตำบลเอราวัณ

"ชาวบ้านได้พูดถึงความอุกอั่ง คือปัญหาการช่วงชิงทรัพยากรทั้งจากคนในและนอกพื้นที่ โดยพบว่ามีการทำประมงด้วยเครื่องมือทำลายล้าง มีการใช้เครื่องมือช็อตปลา เบื่อปลา ส่งผลให้จำนวนปลาลดน้อยลง ชาวบ้านจึงหาทางออกร่วมกันในการสร้างกติกาชุมชนที่มาจากการมีส่วนร่วมทุกภาคส่วนเรียกว่า "ธรรมนูญสุขภาพ ต.เอราวัณ"



จากการสำรวจสภาพปัญหาร่วมกับการจัดประชาคมถึงความต้องการของประชาชนชาว ต.เอราวัณ อ.เอราวัณ จ.เลย ถึงความอุกอั่ง หรือความคับข้องใจในเรื่องต่างๆ บนหลักการว่า จะทำอย่างไรให้ประชาชนอยู่ดีมีสุข มีส่วนร่วมเป็นเจ้าของปัญหา โดยความคับข้องใจของชาวบ้านถูกรวบรวมเป็นข้อมูลและจัดเป็นหมวดหมู่ยกร่างขึ้นเป็น "ธรรมนูญสุขภาพ" ก่อนจะได้รับรองผ่านเทศบัญญัติ ต.เอราวัณ

ธรรมนูญสุขภาพระดับพื้นที่ฉบับดังกล่าวถูกนำมาใช้แก้ปัญหาต่างๆ ในชุมชน เช่น 1. การแก้ไขปัญหาใช้ไฟฟ้าช็อตปลาในฝายโพนเลาด้วยการจัดการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ 2. การแก้ไขปัญหาขยะมูลฝอยล้นชุมชนด้วยการตั้งธนาคารขยะ และ 3. การแก้ไขปัญหารถบรรทุกหินของโรงโม่ที่วิ่งเข้าออกในชุมชนตลอดทั้งวันด้วยการจัดการเวลาการวิ่ง และปัจจุบัน ต.เอราวัณ ได้ประกาศใช้ "ธรรมนูญสุขภาพ" แก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่ 2 ซึ่งประกาศใช้เดือนกุมภาพันธ์ 2561

อย่างไรก็ตามก่อนที่จะมาเป็นธรรมนูญสุขภาพ ต.เอราวัณ นายอุเทน แสงนาโก ปลัดเทศบาลตำบลเอราวัณ กล่าวว่า ตนไปศึกษาดูงานเรื่องธรรมนูญสุขภาพต้นแบบหลายแห่ง โดยเฉพาะที่องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ดงมูลเหล็ก จ.เพชรบูรณ์ ได้ใช้หลักการทำงานในการบูรณาการผู้นำในองค์กรเป็นหนึ่งเดียวกันได้และยังมีการจัดกิจกรรมที่หลากหลายภายใต้ธรรมนูญที่ทำขึ้นจนเป็นต้นแบบเรื่องธรรมนูญสุขภาพของประเทศไทย



"เมื่อกลับมาได้นำเรื่องดังกล่าวมาแลกเปลี่ยนกับผู้นำ ต.เอราวัณ จนผู้นำสนใจจึงไปดูงานที่ อบต.ดงมูลเหล็ก และนำมาถอดบทเรียนปรับใช้ในพื้นที่ โดยตั้งคณะทำงานซึ่งเป็นผู้นำท้องถิ่น-ท้องที่มาทำงานร่วมกันและยังมีหลายภาคส่วนเข้ามาร่วมด้วย เช่น พระ สถานศึกษาในตำบล สถานีตำรวจ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล ผู้อำนวยการโรงพยาบาล ผู้กำกับการสถานีตำรวจภูธร สาธารณสุขอำเภอ รวมถึงเกษตรอำเภอต่างๆ มาร่วมกันกำหนดขั้นตอนการทำงาน โดยมีนายอำเภอเป็นที่ปรึกษาและประธาน" ปลัดเทศบาลตำบลเอราวัณ กล่าว



อย่างกรณีฝายโพนเลา เดิมเป็นป่ากระถินเดินเข้าแทบไม่ได้และยังเป็นแหล่งน้ำสาธารณะที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนในชุมชนเชื่อมกับลำน้ำสายแม่น้ำเลย และแม่น้ำโขงไม่มีใครเข้าไปพัฒนา จนมาทำธรรมนูญสุขภาพ ชาวบ้านได้พูดถึงความอุกอั่ง คือปัญหาการช่วงชิงทรัพยากรทั้งจากคนในและนอกพื้นที่ โดยพบว่ามีการทำประมงด้วยเครื่องมือทำลายล้าง มีการใช้เครื่องมือช็อตปลา เบื่อปลา ส่งผลให้จำนวนปลาลดน้อยลง ชาวบ้านจึงหาทางออกร่วมกันในการสร้างกติกาชุมชนที่มาจากการมีส่วนร่วมทุกภาคส่วนเรียกว่า "ธรรมนูญสุขภาพ ต.เอราวัณ" โดยกำหนดการใช้ประโยชน์จากแหล่งน้ำร่วมกันตั้งศูนย์อนุรักษ์พันธุ์ปลา กำหนดพื้นที่ห้ามจับสัตว์ หากใครฝ่าฝืนเสียค่าปรับ เป็นต้น



นายอุเทน เล่าต่อว่า เกิดการบูรณาการระหว่างภาคราชการ ประชาชน และเอกชนโดยทางผู้นำทั้ง 16 หมู่บ้านของ ต.เอราวัณ และชาวบ้านได้ร่วมกันพัฒนาฝายโพนเลาบริเวณสันฝาย และลำน้ำสวย ทางเทศบาลตำบลเอราวัณนำเครื่องจักรดำเนินการปรับลานจอดรถด้านล่าง ขณะที่บริษัทเอกชนโรงโม่ทั้ง 3 แห่งในพื้นที่ช่วยสนับสนุนงบประมาณดำเนินการ จากนั้นชาวบ้านได้ยกระดับด้วยการ "สร้างการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ" ผ่านกิจกรรมล่องเรือชมธรรมชาติในลำน้ำสวย ขณะที่ อ.เอราวัณ เข้ามาต่อยอดทำสะพานไม้ไผ่ จึงเป็นจุดหนึ่งที่ทำให้คนรู้จัก ต.เอราวัณ มากขึ้น โดยรายได้ที่เกิดขึ้นจะกระจายไปยังส่วนต่างๆ ของชุมชน เช่น คนขับรถแต๊กรับส่งนักท่องเที่ยวมาลงเรือ คนพายเรือ กลุ่มแม่บ้านที่ทำอาหาร



"ทั้งนี้แหล่งท่องเที่ยวที่นี่จะค่อยๆ โต เพื่อให้เกิดความมั่นคงภายใต้ข้อตกลงของคนในชุมชน โดยมีแนวคิดที่จะทำต่อไป คือ เรื่องแพ แต่ก็ต้องมาคุยกันว่าเราจะบริหารในรูปแบบกลุ่มอย่างไร จัดทำรูปแบบไหน ซึ่งจริงๆตอนนี้เรามีการเข้าหุ้นกันอยู่แล้วแต่ถ้าไม่เพียงพอก็จะต้องมีการระดมหุ้นเพิ่ม โดยจะวางแผนดูก่อนว่าจะทำกี่หลัง
ทั้งนี้จะต้องไม่กระทบบริเวณที่เป็นสะพานไม้ไผ่ ส่วนอีกจุดหนึ่งที่มองไว้ คือ ภูป่าเปาะ ซึ่งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของตัวฝาย มองว่าจะปรับเป็นสถานที่ทดสอบสมรรถภาพผู้ที่มาท่องเที่ยวที่นี่ด้วย และรีวิวจุดถ่ายภาพสวยๆจากด้านบนลงมาด้านล่าง" ปลัดเทศบาลตำบลเอราวัณ กล่าว



นอกจากนี้ยังมีการนำธรรมนูญสุขภาพมาแก้ปัญหาเรื่องขยะมูลฝอยในพื้นที่ พัฒนาโครงการเป็นธนาคารขยะรีไซเคิล ต.เอราวัณ โดยสร้างแรงจูงใจให้ชาวบ้านเข้ามามีส่วนร่วมในการตั้งกองทุนฌาปนกิจเพื่อเป็นสวัสดิการให้กับสมาชิกเมื่อมีสมาชิกเสียชีวิตลง โดยแต่ละเดือนทุกหมู่บ้านจำกำหนดให้ 1 วันเป็นวันซื้อขายขยะ โดยชาวบ้านจะคัดแยกขยะจากครัวเรือนออกมาที่จุดนับพบ ซึ่งมีผู้ประกอบการมารอรับซื้อ เช่น ที่ศาลาประชาคมหมู่บ้าน ทำให้ขณะนี้ขยะในชุมชนกลายเป็นสิ่งหายาก



ปลัดเทศบาลตำบลเอราวัณ อธิบายต่อว่า จากความสำเร็จดังกล่าวขยายผลสู่การจัดการขยะอย่างเป็นระบบในชุมชน เช่น การจัดให้มีจุดทิ้งขยะอันตรายของแต่ละหมู่บ้าน การทำถังหมักประจำบ้านเพื่อเปลี่ยนขยะอินทรีย์ เช่น เศษอาหาร เศษผัก เศษหญ้า ให้กลายเป็นปุ๋ยธรรมชาติแทนการใช้แทนปุ๋ยเคมี ที่สำคัญปุ๋ยชีวภาพสามารถย่อยสลายใส่ต้นไม้ได้ซึ่งจะสอดคล้องกับการขับเคลื่อนอาหารปลอดภัย โดยขณะนี้ได้ขับเคลื่อนเรื่องเศรษฐกิจครัวเรือน คือ ทุกครัวเรือนปลูกผักสวนครัวรั้วกินได้อย่างน้อย 5 ชนิด เป็นลักษณะพอเพียงพึ่งพาตนเองได้ลดรายจ่าย



อย่างไรก็ตามด้วยวิถีชีวิตของชาวของคนเมืองเลย อาชีพหลักคือทำการเกษตร หลังจากว่างเว้นจากการทำนาหรือทำอ้อย จะออกไปขายล็อตเตอรี่หรือทำงานต่างจังหวัด ในช่วงเทศกาลหรือขายล็อตเตอรี่เสร็จก็จะกลับบ้าน ซึ่งในอนาคตกำลังขยายผลในเรื่องแหล่งท่องเที่ยวในพื้นที่และทำเป็นโฮมสเตย์เมื่อมีนักท่องเที่ยวเข้ามาชาวบ้านในพื้นที่ก็จะมีรายได้ และจะได้ไม่ต้องออกไปทำงานนอกพื้นที่อีก

ที่มาhttps://siamrath.co.th/n/45526