วีดีโอข่าวสารสุขภาวะภาคกลาง
ตอน กว่าจะเป็นขนมงอกตาลเชื่อม
ถ้าพูดถึงขนมไทยท้องถิ่นภาคกลาง หลายท่านอาจจะรู้จักและเคยชิมลิ้มรส ขนมงอกตาลเชื่อม ขนมไทยจากภูมิปัญญาท้องถิ่นในพื้นที่ที่มีต้นตาล ขนมงอกตาลเชื่อม เป็นขนมหวานในท้องถิ่นที่ไม่ค่อยจะมีวางขายกันในตลาดทั่วประเทศ มีเฉพาะบางตลาดหรือมีมากในเขตภาคกลาง และต้องยอมรับว่าเป็นขนมที่ทำยากและใช้เวลานาน มีงอกตาลปีครั้ง แล้วยังจะต้องมีความอดทน มีมานะพยายาม และความคิดที่จะทำเพื่อสืบสานภูมิปัญญาโบราณให้ตกทอดไปสู่คนรุ่นหลังๆ
ที่บ้านดงตาลแห่งนี้เป็นแหล่งต้นตาลที่มีมากที่สุดในอำเภอหนองหญ้าไซจังหวัดสุพรรณบุรี และมีภูมิปัญญาขนมไทยโบราณที่สืบสานกันมานานจนถึงปัจจุบัน
พี่กุ่ยหรือ น.ส.กุ่ย แก้วเรือง เป็นชาวบ้านดงตาลโดยกำเนิด ได้รับความรู้การถ่ายทอดภูมิปัญญาเรื่องการทำขนมไทยโบราณ ทำขนมจากลูกตาล ทำเจาตาลสด เจาตาลเชื่อม การทำขนมตาล การทำงอกตาลเชื่อม
แต่กว่าจะเป็นขนมงอกตาลเชื่อม มันไม่ง่ายเลยนะครับ เริ่มจากในช่วงเดือนมกราคมกุมภาพันธ์ต้นตาลจะเริ่มมีลูกน้อยๆโผล่ออกมาจากกาบตาลให้เห็นอยู่บนต้นตาล ถ้าต้นไหนลูกดกก็แสดงว่าในปีนั้นจะได้รับผลผลิตจากต้นตาลอย่างมากเลยทีเดียว
ในช่วงเดือนเมษายนลูกตาลจะมีขนาดใหญ่และเริ่มเก็บผลผลิตได้ ช่วงนี้ชาวบ้านจะขึ้นไปตัดลูกตาลสดเพื่อเอามาผ่าลูกตาลสดเอาเจาตาลสดไปขาย เจาตาลสดสามารถรับทานได้สดๆเลย มีรสชาติหอมหวานจากธรรมชาติ และยังสามารถนำไปเชื่อมให้เป็นเจาตาลเชื่อมใส่น้ำแข็งไส ใส่ไอศกรีม อร่อยถูกปากทุกเพศวัย
และในช่วงเดือนกรกฎาคม สิงหาคม เป็นต้นไปลูกตาลก็จะแก่คาต้นจนสุกและร่วงหล่นตามธรรมชาติ ช่วงนี้ชาวบ้านมักเก็บมายีขยำเพื่อเอาเยื่อในลูกตาลไปทำขนมตาล มีรสชาติดีหอมฟูนุ่ม
ลูกตาลที่หล่นโคนต้นจะถูกรวบรวมมาแยกเป็นเม็ดตาลและนำมากองไว้เพื่อ ให้เยื่อย่อยสลายและให้เกิดงอก ตาล การงอกจะใช้ระยะเวลาอย่างน้อยสองเดือน “งอกตาลคือเนื้อเยื่อที่อยู่ด้านในเม็ดตาล” เป็นวงจรการเริ่มต้นขยายพันธุ์ต้นตาล ในช่วงที่เม็ดตาลจะเกิดงอกขึ้น ก็จะเริ่มมีรากเหง้าโผล่จากเม็ดตาลมาก่อนเพื่อชอนไชลงไปในดินแล้วเกิดต้นตาลต้นเล็กออกมา นี่คือจุดกำเนิดต้นตาลพันธุ์ใหม่ และทิ้งเนื้อเยื่อด้านในเม็ดตาลเอาไว้ ขั้นตอนต่อไปคือการเอาเม็ดตาลขึ้นจากกองมาตัดเหง้าเพื่อให้งอกมีขนาดใหญ่ขึ้นอีก โดยตัดที่รากเหง้าของเม็ดตาล ถ้าไม่ตัดเหง้าเม็ดตาลก็จะผ่อ ไปตามช่วงวงจรการเจริญพันธุ์ของต้นตาล ช่วงนี้ต้องดูแลอย่างดีเอาเม็ดตาลที่ตัดรากเหง้าแล้ว ใส่ถุงปุ๋ยและเอาน้ำรดทุกวันให้เกิดความชื้นทิ้ง ตั้งไว้ไต้ร่มไม้ เม็ดตาลจะขยายเนื้อเยื่อภายในเพิ่มขึ้น เปลือกกะลาตาลก็จะผิวบางลงจากภายในซึ่งเป็นไปโดยธรรมชาติของเม็ดตาล ช่วงนี้จะใช้เวลาประมาณหนึ่งเดือนเต็ม
พอครบกำหนดสามเดือนก็จะถึงขั้นตอนของการผ่าเม็ดตาลเพื่อเอางอกตาลภายในเม็ดตาล ขั้นตอนนี้จะต้องเอาเม็ดตาลในกระสอบมาเทเพื่อตากแดดเพื่อให้ผ่าง่ายๆ
ช่วงนี้ต้องใช้เทคนิคจากภูมิปัญญาที่ได้สืบทอดมา วิธีการผ่าต้องถูกวิธี มีอุปกรณ์ครบครัน มีดอีโต้ เขียงหมอนและ ความชำนาญทั้งหมดเป็นองค์ประกอบที่สำคัญในขั้นตอนนี้
เมื่อผ่าเสร็จแล้วก็จะได้งอกตาลและกะลาตาล งอกตาลจะนำไปเชื่อมน้ำตาลเป็นขนมงอกตาลเชื่อม ส่วนกะลาตาลจะถูกใช้เป็นเชื้อเพลิงสำหรับใช้ในครัวเรือนซึ่งกะลาตาลมีคุณสมบัติให้ไฟแรง ทนทานเหมาะสำหรับการหุงต้ม
กว่าจะได้ขนมงอกตาลเชื่อมมันไม่ง่ายเลยนะครับ ใช้ระยะเวลานานถึงสามเดือน ต้องใช้แรงงานตลอดช่วงสามเดือน หยิบยกย้ายกันหลายเที่ยว ถ้าคิดต้นทุนทางธุรกิจ งอกตาลเชื่อมราคากิโลละ100บาทหักค่าน้ำตาล ค่าน้ำปูนกินหมาก ค่าสารส้ม รวมกันประมาณ 30บาท ที่เหลืออีก70บาทเป็นค่าแรงงานในช่วงระยะเวลา3เดือน จะได้วันละเท่าไร ท่านผู้ชมคงคิดออกนะครับ ว่าเหลือไม่กี่สตางค์ แล้วต้องใช้ความรู้ความชำนาญจากภูมิปัญญา และที่สำคัญต้องทำด้วยใจรัก
จะเห็นได้ว่าผลผลิตทางวัฒนธรรมที่เกิดขึ้นในชุมชน เป็นกระจกสะท้อนภาพชีวิตของคนในชุมชน มองเห็นการดำรงชีวิตแบบชาวชุมชนภาคกลาง เห็นการใช้ชีวิตแบบเรียบง่าย การใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า การรักษาทรัพยากร การรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่ต้องการให้ร่วมมือกันสืบสานภูมิปัญญานี้ต่อไปเพื่อรักษาไว้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมในถิ่นนี้ให้คงอยู่คู่ชุมชนต่อไป
เชลศ ธำรงฐิติกุล รายงาน