บทความวิชาการ สถานการณ์การพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพแบบมีส่วนร่วม ด้วยรูปแบบสมัชชาสุขภาพจังหวัด จังหวัดสระบุรี

การ ศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยภายใน จุดแข็ง จุดอ่อนและสภาพแวดล้อมภายนอก โอกาสและอุปสรรค และค้นหาแนวทางการพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพแบบมีส่วนร่วมด้วยรูปแบบ สมัชชาสุขภาพจังหวัด ของจังหวัดสระบุรี ใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ ศึกษา ค้นคว้าจากเอกสารต่างๆ ที่เกิดขึ้นจากกระบวนการสมัชชาสุขภาพจังหวัดสระบุรี รวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ที่เกี่ยวข้อง แบบไม่มีโครงสร้าง การสนทนากลุ่ม การสรุปบทเรียนด้วยเทคนิคการทบทวนบทเรียนหลังปฏิบัติการ(After Action Review : AAR) การจัดประชุมเชิงปฏิบัติการด้วยการวิเคราะห์ปัจจัยภายใน และสภาพแวดล้อมภายนอก (SWOT Analysis) และ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา (Content Analysis)โดยได้ดำเนินการศึกษาในช่วงระหว่าง1 มิถุนายน ถึง 31 ธันวาคม 2557

ผลการศึกษา พบว่า ในด้านปัจจัยภายใน จุดแข็ง ของการดำเนินงานสมัชชาสุขภาพจังหวัดสระบุรี คือมีการจัดระบบเป็นคณะทำงานและคณะอนุกรรมการเฉพาะประเด็นปัญหาที่ได้รับการ ยอมรับจากสังคมพร้อมมีการแบ่งบทบาทหน้าที่อย่างชัด เจน ขณะเดียวกันประธานคณะทำงานสมัชชาระดับจังหวัดก็ได้รับการยอมรับจากผู้ว่า ราชการจังหวัด มีการสร้างภาคีเครือข่ายที่หลากหลายและมีศักยภาพ มีวิทยากรกระบวนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วม มีการสื่อสารประชาสัมพันธ์ผ่านสื่ออิเลคโทรนิคส์ สื่อสิ่งพิมพ์ วิทยุ ชุมชน และสื่อเคเบิ้ลทีวี มีศูนย์กลางประสานงานที่ชัดเจนและเข้มแข็ง มีการศึกษาข้อมูลเพื่อการพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพ และมีการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้อย่างสม่ำเสมอ จุดอ่อน หรือปัญหา ที่ค้นพบ ประกอบด้วย มีบุคลากรช่วยทำงานน้อยโดยเฉพาะระดับปฎิบัติการ คณะอนุกรรมการบางส่วนยังขาดการยอมรับซึ่งกันและกัน มีการบริหารจัดการการเงินเฉพาะกลุ่มหน่วยเลขานุการกิจ ขาดกิจกรรมการพัฒนาศักยภาพทีมงาน คณะกรรมการจัดสมัชชาสุขภาพไม่มีวาระที่ชัดเจนไม่มีแผนแม่บทสมัชชาสุขภาพ จังหวัด ไม่มีการกำหนดวิสัยทัศน์ร่วม ขาดแผนการปฏิบัติงานทำงานร่วมที่ชัดเจน แกนนำภาคีเครือข่าย ยังไม่เข้าใจกระบวนการสมัชชาที่ดีพอ การกำหนดหรือเลือกบางประเด็นมีปัญหาการเมืองมาเกี่ยวข้อง บางประเด็นยังได้ร่างมติไม่ชัดเจนกว้างเกินไป กรรมการติดงานประจำเข้าร่วมประชุมไม่ต่อเนื่อง บางภาคีเครือข่ายที่มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรงยังไม่เข้าร่วม

ส่วนสภาพแวดล้อมภายนอก ที่เป็นโอกาส ได้แก่ การที่ประชาชนมีความเข้าใจบทบาทสมัชชามากขึ้น มี

การ ประยุกต์ใช้กระบวนการสมัชชากับงานอื่นๆ มีการบริหารจัดการงบประมาณเป็นระบบมากขึ้น สถานที่ วัสดุ อุปกรณ์หน่วยงานอื่นยอมรับและให้ใช้สถานที่ตามโอกาสเมื่อร้องขอทั้งส่วนของ ภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีการสร้างความร่วมมือกับเครือข่ายสื่อมวลชนท้องถิ่นอย่างเข้มแข็ง ขณะเดียวกันก็มีนโยบายของรัฐสนับสนุนทั้งนโยบายปฏิรูป นโยบายด้านการมีส่วนร่วมของกระทรวงสาธารณสุข ในด้านอุปสรรค จากการศึกษาพบว่า ประชาชนส่วนใหญ่ยังไม่เข้าใจกระบวนการสมัชชาสุขภาพ การเงินที่ต้องรอรับการสนับสนุนจากสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งเพียงแหล่ง เดียว การบริหารจัดการระบบราชการยังต้องรอคำสั่งจากผู้บังคับบัญชา การตัดสินใจระดับนโยบายยังติดกรอบรา ชการ สถานที่ วัสดุ อุปกรณ์ ที่ต้องใช้ร่วมกับหน่วยงานอื่น ยังขาดความร่วมมืออย่างจริงจังจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อบต./เทศบาล) หน่วยงานภาครัฐบางส่วน ภาคเอกชน และที่สำคัญปัญหาบางประเด็นมีขนาดใหญ่เกินศักยภาพของจังหวัดที่จะแก้ไขได้ ด้วยรูปแบบสมัชชาสุขภาพจังหวัด

แนวทางและขั้นตอนในการดำเนินการ ประกอบด้วย 1) เชิญภาคีเครือข่ายใหม่เข้าร่วมเป็นอนุกรรมการ2) จัดประชุมทำแผนการขับเคลื่อนประเด็นอย่างชัดเจน 3) ค้นหา กำหนดพื้นที่ต้นแบบที่จะทดลองนำร่อง 4) ประสานงานภาคีเครือข่ายที่มีส่วนได้ส่วนเสียเพื่อพัฒนาศักยภาพด้วยการพาไป ศึกษาดูงานต้นแบบ 5) จัดเวทีรับฟังความคิดเห็นจากเครือข่ายและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อร่างมติฯ ในพื้นที่จริง 6) เผยแพร่ ร่างมติต่อสาธารณชนผ่านสื่อต่างๆ 7) ส่งร่างมติฯ ให้คณะกรรมการจัดสมัชชาสุขภาพจังหวัดพิจารณา 8) จัดเวทีสมัชชาสุขภาพจังหวัดสระบุรี และ 9) ติดตาม ประเมินผลการนำไปสู่การปฏิบัติตามมติที่ผ่านเวทีสมัชชาสุขภาพจังหวัดสระบุรี

บทความโดย วันพิพัฒน์ คมภักดี เครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัดสระบุรี และ นักสานพลังปี 57
ที่มา http://www.samatcha.org/areahpp/