สิทธิชนเผ่าพื้นเมือง สิทธิพลเมืองไทย
…………………………………….

ต่า เง เล้อ เปอ โม่ โอะ ดิ๊ ต่า เง เล้อ เปอ ปา โอะ ดิ๊
เกอ ตอ เอะ เปอ คือ อ่า คลี  เกอ เตอ เอะ เปอ น่อย อา คลี
เกอ ตอ เม ชะ อา มี เซอะ ชี  ต่า นะ น่า เว เปอ เตอ ชี

ความหมายของ ธา (บทลำนำ) ข้างต้น คือ
“ครั้นสมัย บิดร มารดากาล
 ท่านพร่ำพรร-  ณาสอน สั่งบุตรหลาน
 จงรักษา เผือกมัน นานาพันธุ์
 ให้ครันครบ บรรจบ สามสิบอัน
  จะมิหวั่น  อดอยาก ยามหมากแพง”

ปกาเกอญอนั้นมีแนวคิด ความเชื่อและพิธีกรรม ที่แสดงถึงความผูกพันระหว่างคนกับธรรมชาติอย่างแนบแน่น เพราะเชื่อว่าทรัพยากรธรรมชาติมีเจ้าของ มีจิตวิญญาณเช่นเดียวกับคน ดังนั้นจึงต้องมีการขออนุญาตก่อนนำมาใช้ประโยชน์เสมอ นอกจากนี้ ปกาเกอญอยังมีองค์ความรู้ในการดูแลสุขภาพกายและใจ ทั้งระดับครอบครัว ชุมชนและสังคมปกาเกอญอโดยรวม รวมถึงมีภูมิปัญญาในการจัดการทรัพยากรดิน น้ำ ป่า และวิถีชีวิตของตนเองมาอย่างยาวนาน

ชนเผ่าพื้นเมืองทุกกลุ่มชาติพันธุ์ก็เช่นกัน ต่างมีภูมิปัญญาที่จะดำรงอยู่กับธรรมชาติอย่างสมดุลและยั่งยืน แต่เมื่อกาลเวลาและสถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป ผลกระทบจากกระแสหลักของการพัฒนาที่มุ่งเน้นการสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจเป็นหลัก ประกอบกับนโยบายรัฐที่เร่งให้วิถีชีวิตของชุมชนเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว เช่น การประกาศเขตป่าอนุรักษ์ทับที่อยู่อาศัยและที่ทำกินของชนเผ่าพื้นเมือง เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ภูมิปัญญาในการดำรงวิถีชีวิตของชุมชนชนเผ่าพื้นเมืองเกิดความไม่มั่นคงในการดำรงอัตลักษณ์และคุณค่าทางวัฒนธรรม รวมทั้งสุขภาวะชุมชนขาดความสมดุล ทำให้พวกเราต้องปรับตัวกับสิ่งที่กำลังเกิดขึ้น และต้องร่วมกันออกแบบระบบสุขภาวะที่ยั่งยืนด้วยกัน
ที่ผ่านมา ดิฉันได้ร่วมทำงานแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพของพี่น้องชนเผ่าพื้นเมืองในระดับต่างๆ ไม่ว่างานด้านอนามัยเจริญพันธุ์ ร่วมขับเคลื่อนนโยบายที่มีผลกระทบต่อวิถีชนเผ่าพื้นเมือง ตลอดจนได้รับการคัดเลือกให้ทำหน้าที่ผู้นำ ทั้งในบทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุขหมู่บ้าน สมาชิกสภาองค์กรบริหารส่วนตำบลและผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน

นอกจากงานในระดับพื้นที่แล้ว ยังได้มีโอกาสทำงานร่วมกับแกนนำชนเผ่าพื้นเมืองทั่วประเทศและภาคีองค์กรและเครือข่ายกัลยาณมิตรทั้งหลาย โดยเฉพาะเมื่อได้รับการสรรหาเป็นสมาชิกสภาชนเผ่าพื้นเมืองแห่งประเทศไทย จึงได้ร่วมขับเคลื่อนงานสำคัญๆ หลายประการ ที่สำคัญยิ่ง คือการดำเนินงานร่วมผลักดัน (ร่าง) พระราชบัญญัติสภาชนเผ่าพื้นเมืองแห่งประเทศไทย พ.ศ.... ซึ่งหวังว่าจะเป็นกฎหมายต้นแบบฉบับหนึ่งของประเทศไทยที่ทำหน้าที่ส่งเสริมสิทธิและสร้างสุขภาวะที่ดีกับชนเผ่าพื้นเมืองอย่างแท้จริง

จากภารกิจข้างต้น ทำให้ดิฉันได้มีโอกาสพัฒนาศักยภาพตนเอง ทำงานอาสาพัฒนา และช่วยเหลือพี่น้องชนเผ่าพื้นเมืองและสังคมใหญ่ ทั้งในระดับชุมชนท้องถิ่นและระดับประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการทำงานร่วมกันกับสภาชนเผ่าพื้นเมืองแห่งประเทศไทย ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ทำให้ได้แบ่งปันประสบการณ์ชีวิตและองค์ความรู้ของชนเผ่าพื้นเมือง ตลอดจนร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์การทำงานกับภาคีองค์กรและเครือข่ายภาคประชาสังคม ส่งผลให้ชีวิตของดิฉันมีคุณค่าและมีความหมายขึ้นมาอีกระดับหนึ่ง

สุดท้ายนี้ แม้ว่าพวกเราจะมีต้นทุนชีวิตที่แตกต่างกัน แต่ในฐานะที่เป็นคนไทยกลุ่มหนึ่ง พวกเราก็อยากให้สังคมไทยและรัฐบาลยอมรับการมีตัวตนของชนเผ่าพื้นเมืองในประเทศไทย เคารพและส่งเสริมการดำรงรักษาวัฒนธรรมและจิตวิญญาณของพวกเราไว้ภายใต้สภาพแวดล้อมที่มั่นคงและปลอดภัย
และพวกเราชนเผ่าพื้นเมือง จะขออาสาเป็นส่วนหนึ่งของพลังพลเมืองในการสร้างสรรค์ชุมชนที่เข้มแข็ง และร่วมสานพลังชนเผ่าพื้นเมืองเพื่อสร้างการยอมรับในการมีอยู่ของชนเผ่าพื้นเมืองในประเทศไทย และเป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทยที่ร่วมสร้างสุขภาวะที่ดีและยั่งยืนอย่างแท้จริงต่อไป