สาระจากการประชุมชี้แจงแนวทางการดำเนินโครงการสมัชชาพิจารณ์หลักประกันสุขภาพเพื่อรับฟังความคิดเห็นทั่วไปแบบมีส่วนร่วมของผู้ให้บริการและผู้รับบริการ ตามมาตรา 18(13) ประจำปี 2555
ทรงพล ตุละทา สปพ.
ตามพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 กำหนดให้มีการรับฟังความเห็นทั่วไปจากผู้ให้บริการและผู้รับบริการในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติมาตรา 18(10) มาตรา 18(13) และมาตรา 46 เป็นประจำทุกปี ซึ่งในปี พ.ศ. 2554 สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต 8 อุดรธานีได้ร่วมกับ เครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัดเลย นำร่องจัดกระบวนรับฟังความคิดเห็นทั่วไปของผู้ให้บริการและผู้รับบริการ ประจำปี 2554 โดยใช้เครื่องมือสมัชชาสุขภาพมาพัฒนากระบวนการสมัชชาพิจารณ์หลักประกันสุขภาพในพื้นที่จังหวัดเลย
จากบทเรียนเมืองเลย เลยต้องมีการขยายผล ทาง สปสช. เขต 8 ที่ได้นำร่องใช้ สมัชชาพิจารณ์ ในการจัดกระบวนรับฟังความคิดเห็นทั่วไปโดยใช้เครื่องมือสมัชชา ได้ขยายผลดำเนินการไปยัง 7 จังหวัดในเขตรับผิดชอบ ได้แก่ เลย หนองบัวลำภู อุดรธานี หนองคาย บึงกาฬ สกลนคร นครพนม เมื่อ สปสช. 8 ได้พัฒนาเครื่องมือและดำเนินการเต็มพื้นที่ 7 จังหวัด จากบทเรียนของจังหวัดเลยต้องมีการติดอาวุธ และทบทวนการใช้สมัชชาเป็นเครื่องมือในการรับฟังความคิดเห็น ดังนั้น สช. โดย สำนักสนับสนุนปฏิบัติการพื้นที่ ได้สนับสนุนกระบวนการพัฒนาศักยภาพในปีนี้ เพื่อให้พัฒนาความเข้มแข็งของกลไกสมัชชา เพราะเห็นว่าเป็นช่องทางในการสร้างความร่วมมือและสามารถพัฒนาแกนสมัชชาในพื้นที่ได้ด้วย
กลุ่มร่วมพัฒนาท้องถิ่นอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง ร่วมกับ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต 8 อุดรธานี ร่วมกับ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) จึงได้ร่วมจัดทำโครงการสมัชชาพิจารณ์หลักประกันสุขภาพ เพื่อรับฟังความคิดเห็นทั่วไปแบบมีส่วนร่วมของผู้ให้บริการและผู้รับบริการ ตามมาตรา 18(13) ประจำปี 2555 ขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้
เพื่อจัดกระบวนการรับฟังความคิดเห็นทั่วไปของผู้รับบริการและผู้ให้บริการด้านหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ประจำปี 2555 ในพื้นที่ 7 จังหวัดอีสานตอนบน
เพื่อจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบายต่อการพัฒนาระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
เพื่อผลักดันข้อเสนอสู่การสร้างนโยบายสาธารณะหลักประกันสุขภาพในระดับพื้นที่ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จังหวัด เขตพื้นที่ และ ประเทศสู่กระบวนสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ
สร้างกลไกและพัฒนาความร่วมมือผ่านเครือข่ายสมัชชาสุขภาพในพื้นที่ 7 จังหวัดอีสานตอนบน
ประเด็น/เนื้อหาในการพัฒนาศักยภาพให้กับแกนสมัชชา ได้แก่ ทักษะการเป็นวิทยากร สมัชชา การขับเคลื่อน การทำข้อเสนอ การทำสนทนากลุ่ม การออกแบบเครื่องมือการเก็บข้อมูล การวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูล การจัดทำข้อเสนอเชิงนโยบาย

หลักคิดในการใช้สมัชชาพิจารณ์ หากมองถึงระดับแนวคิดในภาพใหญ่ที่ต้องการให้คนในสังคมสามารถเข้าถึงหลักประกันสุขภาพได้ เป้าหมายเชิงกระบวนการคือมีกระบวนการที่ทำให้คนเข้าถึงหลักประกันสุขภาพ ได้แก่ กองทุนฯ กระบวนการรับฟังความเห็นฯ และสมัชชาสุขภาพ เป็นเครื่องมือ (Tool) เชิงกระบวนการที่ทำให้เกิดการพัฒนาระบบหลักประกันที่นำมาใช้ผ่านกระบวนการรับฟังความคิดเห็น
หลักการเหตุผลในการใช้ สมัชชาพิจารณ์
เป็นการดำเนินการตามกฎหมาย
ให้ได้ทราบความคิดเห็นของประชาชนเพื่อทราบข้อเสนอแนะ ข้อคิดเห็น นำไปสู้แนวทางการแก้ปัญหา
สมัชชาทำให้เกิดข้อเสนอเชิงนโยบาย ผลของกระบวนการสมัชชาทำให้เกิดข้อเสนอเชิงนโยบาย ขับเคลื่อนต่อไป
สมัชชาเป็นการสร้างข้อเสนอที่สำคัญ เรื่องใดก็ตามที่ถูกยกระดับขึ้นเป็นกระบวนการนโยบายสาธารณะ เป็นเรื่องสำคัญ การประชุมแบบสมัชชาเป็นการประชุมเป็นระบบ ต่อเนื่อง เป็นกระบวนการพัฒนานโยบายสาธารณะต่อเนื่องกันไป
เมื่อมีการนำสมัชชาสุขภาพมาใช้ ผู้ใช้ต้องใช้สมัชชาอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง จับหัวใจสำคัญของสมัชชาให้แม่น
การใช้สมัชชาเป็นเครื่องมือ มีกลไกสามภาคส่วนเป็นอย่างน้อย วิชาการ ประชาสังคม นโยบาย/รัฐ
การใช้สมัชชาเป็นเครื่องมือ ต้องการที่จะคลี่คลายปัญหา สร้างข้อเสนออย่างเร่งด่วน และยกระดับสิ่งที่จะทำให้เป็นนโยบาย
ผลของกระบวนการ คือได้ ข้อเสนอเชิงนโยบาย ไม่ใช่ความคิดเห็น เป็นข้อเสนอที่เป็นฉันทามติ
เป็นกระบวนการที่ใช้การมีส่วนร่วม สงวนไว้ใช้กับเรื่องที่สร้างสรรค์ ก่อให้เกิดกับประโยชน์กับสังคม แม้ว่าเราไม่ได้อะไรแต่สังคมได้ก็ควรทำ

สำหรับกระบวนการในปีนี้ ได้มีการวางแนวทางการดำเนินการไว้ดังนี้
1. เตรียมความพร้อมและสร้างแกนนำ มีแกนนำส่วนใหญ่เป็นแกนสมัชชาสุขภาพของแต่ละจังหวัด
2. ประชุมพัฒนาศักยภาพแกนนำสมัชชาสุขภาพระดับจังหวัด
3.ออกแบบการเก็บข้อมูลและพัฒนาเครื่องมือเก็บข้อมูล และดำเนินการเก็บข้อมูล
4.วิเคราะห์ข้อมูลและกำหนดประเด็นรับฟังความเห็น
5.จัดการสนทนากลุ่ม (Focus Group) อำเภอ จังหวัด และ เขต
6.พัฒนาข้อเสนอนโยบายสาธารณะหลักประกันสุขภาพ
7.การจัดเวทีรับฟังความคิดเห็นในระดับจังหวัด
8.การจัดเวทีรับฟังความคิดเห็นในระดับเขต
9.สรุปบทเรียน พัฒนาคู่มือ สร้างกระบวนการสร้างขับเคลื่อนงานในระดับพื้นที่
ในวันที่ 11-13 นี้ จะมีเวทีพัฒนาศักยภาพ TOT การจัดเวทีสมัชชาพิจารณ์ ให้กับคณะทำงาน แต่ละจังหวัด ที่นาข่าบุรีรีสอร์ท จ.อุดรธานี
สมัชชาเป็นเครื่องมือของสังคม...แม้ว่ากลไกสมัชชาจะมีความชำนาญในการใช้เครื่องมือระดับหนึ่ง เครื่องมือมีวิธีการและเทคนิคการใช้สำหรับวัตถุประสงค์ต่างๆที่ต่างกัน กลไกเราได้เรียนรู้เทคนิค วิธีการ อีกวิธีการหนึ่งสำหรับเป้าหมายอีกแบบ เป็นโอกาสที่ดีที่ได้พัฒนาศักยภาพและยกระดับกลไกสมัชชาสุขภาพในพื้นที่ของตนเอง

รับฟังการรายงาน โดย คุณทรงพล ตุละทา สำนักสนับสนุนปฏิบัติการพื้นที่ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ